• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



С.Батхишиг: Аутизм удамшдаггүй

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөгжлийн ерөнхий газар, Брэйнсторм компани хамтран хөгжлийн бэрхшээлийн талаар олон нийтэд мэдээлэл өгөх, хүртээмжтэй нийгмийг бий болгох зорилготой “Бэрх биш ээлтэй” нөлөөллийн аяныг эхлүүлжээ. Энэ аяны хүрээнд аутизмын хүрээний эмгэгийн талаар ХБХСЗХТ-ийн Тэгш хамруулах нийгмийн сэргээн засалтын газрын дарга С.Батхишигтэй ярилцлаа.

-Хүүхэд аутизмтай төрөхөд нөлөөлдөг зүйл нь юу вэ. Эцэг эхийн амьдралын хэвшил нөлөөлдөг юм уу?

-Аутизмыг төрөлхийн тархины гэмтлийн улмаас үүсэх эмгэг гэж үздэг. MRI шинжилгээгээр илрэхгүй. Яагаад энэ гэмтэлд хүргэдэг болохыг одоогоор тогтоогоогүй байна.Хүүхэд аутизмтай төрөхөд  эцэг эхийн буруу хэвшил нөлөөлдөг, удамшдаг гэж хүмүүс ихээр ярьж, бичиж ирлээ. Гэвч эцэг эх, эмч нарын аль нь  ч  үүнд нөлөөлдөггүй бас аутизм удамшдаггүй.

-Аутизм хэдэн наснаас илэрдэг вэ. Үүнийг хэрхэн яаж таньж мэдэх боломжтой вэ?

-Хүүхдээ нэг нас зургаан сартай үед нь сайн ажиглавал мэдэгдэнэ. Анхны шинж тэмдэгүүд нь уйлах нь бага, их тайван, ээждээ гэр бүлдээ өсгөхөд төвөггүй хүүхэд мэт санагдана. Мөн ээжийнхээ нүд рүү эгцэлж харахгүй, сонирхох тоглоом нь хязгаарлагдмал байдалтай зэргээр илэрдэг. Эцэг эхчүүд “Манай хүүхэд зүв зүгээр төрсөн. 1, 2 нас хүртлээ зүгээр л байсан” гэж ярьдаг.  Энэ нь дээр дурдсан анхны шинж тэмдгүүдийг залуу гэр бүл анзаардаггүйтэй холбоотой байх нь элбэг. Харин гурван нас хүрэхэд бусад хүүхэдтэй тоглохгүй, ихэвчлэн ганцаараа тоглож буй байдал, нэг төрлийн тоглоомоор удаан тоглож буй зэргээс нь нэг л өөр байгааг олж харж эхэлдэг. Гурван  нас хүртэл дээрх шинж тэмдэг илэрч оношлогдох боломжтой байдаг. 

-Хүүхдэд нь аутизмын шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд эцэг эхчүүд юу хийх хэрэгтэй вэ. Эрүүл мэндийн байгууллагад хандан оношлуулах шаардлагатай юу?

-Ихэнх тохиолдолд цэцэрлэгийн багш нар хүүхдүүдийг маш сайн ажигласан байдаг.  Тиймээс “Танай хүүхэд нэг л өөр байна” гэж хэлэх үед нь багштай нь сайн ярилцаж, дараагийн шатны оношлогоонд хандах хэрэгтэй. “Манай хүүхэд  аутизмтай байх ёсгүй дээ” гэж бодож хугацаа алдаж болохгүй.  Учир нь эрт оношлуулснаар аутизмын онцлог, хүүхэдтэйгээ хэрхэн, зөв харилцах талаар мэргэжлийн зөвлөгөөг цаг алдалгүй авах боломжтой. Хүүхдээ эрт хөгжүүлэхэд анхаарч эхэлнэ гэсэн үг. Зарим эцэг эх харилцах аргаа сайн мэдэхгүй удаан явснаас өөрсдөө  их ядарч, хүүхдээ ч стрэссдүүлж, гэр бүлээрээ яах учраа ололгүй, хүчээр асуудлыг шийдэх гэж оролдон, улмаар гадуур гарахгүй болох зэргээр гэр бүлийн тайван бус байдал үүсэх тохиолдол бий. 

-Аутизмын хүрээний эмгэг гэхээр олон төрөл  байдаг уу?

-Аутизмын хүрээний эмгэг  гэдэг нь маш төвөгтэй ойлголт. Төрлөөр хуваах боломжгүй олон янзаар илэрч байна гэдгийг судалж аутизмын хүрээний гэж нэрлээд байгаа юм. Хүүхэд бүрд илрэх шинж тэмдэг өөр өөр байх ч том бүлгээр нь хуваавал аутизм, аспергерийн хам шинж гэсэн хоёр төрөл бий. Өндөр чадамж бүхий аутизмыг аспергерийн хам шинж гэдэг. Хэл ярианы хоцрогдол илрэхгүй, оюуны бэрхшээл хавсрахгүй. Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс сэргийлэхийг уриалж байгаа Грета Тунберг охиныг аспергерийн хам шинжтэй гэдгийг ээж нь зарласан байдаг. Ерөнхий шинж тэмдэг нь нийгэмшихдээ удаан, туйлшрах хандлагатай гэж ойлгож болно. Энэ мэтчилэн өндөр чадамжийг нь хөгжүүлэн нийгэмд хэвийн ажиллаж амьдрах боломжтой. Харин аутизмийн аспергерийн хам шинжээс ялгаатай нь харилцааны эмгэг, нийгэмшлийн эмгэг, хэт туйлшрах гэсэн гурван том бүлэгт хуваадаг. Хүүхэд бүрд өөр өөр шинж тэмдэгээр илэрнэ. Оюуны бэрхшээл хавсарч илэрдэг гэсэн үг биш ч, бусадтай хэвийн харилцахад амаргүй байдаг. Жишээлбэл, зарим нь ярьдаг байхад огт ярьдаггүй аутизмтай хүүхэд ч бий. Ярьдаг, ярьдаггүй гэж бас хоёр хуваана гэх мэтээр нарийн төвөгтэй зан үйлүүд илэрдэг.

-Бид аутизмтай хүүхэдтэй харилцахдаа юун дээр анхаарах ёстой вэ?

-Дээрх онцлогуудыг нь таньж мэдээгүйгээс хүүхэдтэй хүчилж харилцах, загнах зэргээр хүч хэрэглэн үгэндээ оруулж харилцах гээд байдаг байдал  ажиглагддаг. Тухайн үедээ л үгэнд орсон мэт байдал үзүүлэвч яг өдөр тутмын амьдралын дадал эзэмшихгүй л болов уу. Тиймээс онцлогт нь тохируулан, орчныг нь бүрдүүлж өгч, дуртай үйлдлээр нь дамжуулан дадал суулгах тасралтгүй үргэлжлэх тусламж дэмжлэг шаардлагатай. Үүнийг багш мэргэжилтнүүдээр заалган хамтдаа хийх юм. Гэрт нэг өөр, бусад газарт нэг өөр арга барилаар харилцвал хүүхдэд хэцүү. Иймд томчууд нэг баг болон хүүхдийн онцлогийг таньж мэдэх, ойлгох, дэмжин туслах арга замаар хүүхдүүдээ хөгжүүлэх хэрэгтэй байгааг онцолмоор байна. Мөн багш, эцэг эх хүүхдийн ажиглалт хийж, юу хийж чаддагийг нь нээн илрүүлэх, чаддаг зүйлийг нь нэмэгдүүлэх шаардлагатай.  Тухайн хүүхдийг ойлгох багш, онцлогт нь тохируулсан орчин, багш эцэг эхийн нягт хамтын ажиллагаа байгаа газарт бол хаана ч хүүхэд хөгжинө. Тэр нь тусгай сургууль байна уу, ердийн сургууль байна уу хамаагүй. Хүүхдийг авахгүй гэж хүүхдийн эрхийг зөрчиж яасан ч болохгүй. 

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй  хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвд эмчлүүлж байгаа аутизмтай хүүхдүүдийг ажиглахад тэднийг нийгмийг харилцаанд ороход ямар асуудал тулгардаг вэ?

-Тэдний онцлогийг ойлгох газар тун ховор байна. Иймээс гадуур гарч чадахгүй, сургаж чадахгүй, нийгмийн бүхий л харилцаанд орох эрхээ эдэлж чадахгүй байдалд байгаа олон  гэр бүл ирж үйлчлүүлдэг. Эцэг эхчүүд “Энэ төвдөө л сэтгэл амар ирэх юм. Бусад эмнэлгээр явахаар айдастай байдаг” хэлдэг. Нийгмийн бодит байдал ийм л байгаа.  

-Танай төвөөс тэдэнд ямар төрлийн эмчилгээ хийдэг вэ?

-Боловсролын тусламж үйлчилгээ бий. Энэ нь дотроо 6-7 төрлийн хөтөлбөртэй. Хөгжлийн бодит байдлын үнэлгээн дээр үндэслэн багш нар маань ганцаарчилсан сургалтын арга барилаар хүүхдүүддээ тусалдаг тул яг өөрт нь зориулж зааж өгөхийг хичээн ажиллаж байна. 

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин 2021.10.13 ЛХАГВА № 201 (6678)

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Х.Нямбаатар: Дүүргүүдийн ажил нийслэлээс гаргаж буй бодлого, шийдвэрээс зөрдөг байж болохгүй
Хуучны орон сууцны үзэмжийг сайжруулж, цэвэрлэгээ, ногоон байгууламжаа чанаржуулахыг үүрэг болгов
Дүүжин замын тээврийн барилга угсралтын ажил 33 хувьтай үргэлжилж байна
Х.Нямбаатар: Зам дээр давсаа хүрзээр цацдаг нэг ч дүүрэг байхгүй болтол хот, нийтийн аж ахуйн тоног төхөөрөмжийг шинэчилсэн



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



С.Батхишиг: Аутизм удамшдаггүй

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөгжлийн ерөнхий газар, Брэйнсторм компани хамтран хөгжлийн бэрхшээлийн талаар олон нийтэд мэдээлэл өгөх, хүртээмжтэй нийгмийг бий болгох зорилготой “Бэрх биш ээлтэй” нөлөөллийн аяныг эхлүүлжээ. Энэ аяны хүрээнд аутизмын хүрээний эмгэгийн талаар ХБХСЗХТ-ийн Тэгш хамруулах нийгмийн сэргээн засалтын газрын дарга С.Батхишигтэй ярилцлаа.

-Хүүхэд аутизмтай төрөхөд нөлөөлдөг зүйл нь юу вэ. Эцэг эхийн амьдралын хэвшил нөлөөлдөг юм уу?

-Аутизмыг төрөлхийн тархины гэмтлийн улмаас үүсэх эмгэг гэж үздэг. MRI шинжилгээгээр илрэхгүй. Яагаад энэ гэмтэлд хүргэдэг болохыг одоогоор тогтоогоогүй байна.Хүүхэд аутизмтай төрөхөд  эцэг эхийн буруу хэвшил нөлөөлдөг, удамшдаг гэж хүмүүс ихээр ярьж, бичиж ирлээ. Гэвч эцэг эх, эмч нарын аль нь  ч  үүнд нөлөөлдөггүй бас аутизм удамшдаггүй.

-Аутизм хэдэн наснаас илэрдэг вэ. Үүнийг хэрхэн яаж таньж мэдэх боломжтой вэ?

-Хүүхдээ нэг нас зургаан сартай үед нь сайн ажиглавал мэдэгдэнэ. Анхны шинж тэмдэгүүд нь уйлах нь бага, их тайван, ээждээ гэр бүлдээ өсгөхөд төвөггүй хүүхэд мэт санагдана. Мөн ээжийнхээ нүд рүү эгцэлж харахгүй, сонирхох тоглоом нь хязгаарлагдмал байдалтай зэргээр илэрдэг. Эцэг эхчүүд “Манай хүүхэд зүв зүгээр төрсөн. 1, 2 нас хүртлээ зүгээр л байсан” гэж ярьдаг.  Энэ нь дээр дурдсан анхны шинж тэмдгүүдийг залуу гэр бүл анзаардаггүйтэй холбоотой байх нь элбэг. Харин гурван нас хүрэхэд бусад хүүхэдтэй тоглохгүй, ихэвчлэн ганцаараа тоглож буй байдал, нэг төрлийн тоглоомоор удаан тоглож буй зэргээс нь нэг л өөр байгааг олж харж эхэлдэг. Гурван  нас хүртэл дээрх шинж тэмдэг илэрч оношлогдох боломжтой байдаг. 

-Хүүхдэд нь аутизмын шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд эцэг эхчүүд юу хийх хэрэгтэй вэ. Эрүүл мэндийн байгууллагад хандан оношлуулах шаардлагатай юу?

-Ихэнх тохиолдолд цэцэрлэгийн багш нар хүүхдүүдийг маш сайн ажигласан байдаг.  Тиймээс “Танай хүүхэд нэг л өөр байна” гэж хэлэх үед нь багштай нь сайн ярилцаж, дараагийн шатны оношлогоонд хандах хэрэгтэй. “Манай хүүхэд  аутизмтай байх ёсгүй дээ” гэж бодож хугацаа алдаж болохгүй.  Учир нь эрт оношлуулснаар аутизмын онцлог, хүүхэдтэйгээ хэрхэн, зөв харилцах талаар мэргэжлийн зөвлөгөөг цаг алдалгүй авах боломжтой. Хүүхдээ эрт хөгжүүлэхэд анхаарч эхэлнэ гэсэн үг. Зарим эцэг эх харилцах аргаа сайн мэдэхгүй удаан явснаас өөрсдөө  их ядарч, хүүхдээ ч стрэссдүүлж, гэр бүлээрээ яах учраа ололгүй, хүчээр асуудлыг шийдэх гэж оролдон, улмаар гадуур гарахгүй болох зэргээр гэр бүлийн тайван бус байдал үүсэх тохиолдол бий. 

-Аутизмын хүрээний эмгэг гэхээр олон төрөл  байдаг уу?

-Аутизмын хүрээний эмгэг  гэдэг нь маш төвөгтэй ойлголт. Төрлөөр хуваах боломжгүй олон янзаар илэрч байна гэдгийг судалж аутизмын хүрээний гэж нэрлээд байгаа юм. Хүүхэд бүрд илрэх шинж тэмдэг өөр өөр байх ч том бүлгээр нь хуваавал аутизм, аспергерийн хам шинж гэсэн хоёр төрөл бий. Өндөр чадамж бүхий аутизмыг аспергерийн хам шинж гэдэг. Хэл ярианы хоцрогдол илрэхгүй, оюуны бэрхшээл хавсрахгүй. Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс сэргийлэхийг уриалж байгаа Грета Тунберг охиныг аспергерийн хам шинжтэй гэдгийг ээж нь зарласан байдаг. Ерөнхий шинж тэмдэг нь нийгэмшихдээ удаан, туйлшрах хандлагатай гэж ойлгож болно. Энэ мэтчилэн өндөр чадамжийг нь хөгжүүлэн нийгэмд хэвийн ажиллаж амьдрах боломжтой. Харин аутизмийн аспергерийн хам шинжээс ялгаатай нь харилцааны эмгэг, нийгэмшлийн эмгэг, хэт туйлшрах гэсэн гурван том бүлэгт хуваадаг. Хүүхэд бүрд өөр өөр шинж тэмдэгээр илэрнэ. Оюуны бэрхшээл хавсарч илэрдэг гэсэн үг биш ч, бусадтай хэвийн харилцахад амаргүй байдаг. Жишээлбэл, зарим нь ярьдаг байхад огт ярьдаггүй аутизмтай хүүхэд ч бий. Ярьдаг, ярьдаггүй гэж бас хоёр хуваана гэх мэтээр нарийн төвөгтэй зан үйлүүд илэрдэг.

-Бид аутизмтай хүүхэдтэй харилцахдаа юун дээр анхаарах ёстой вэ?

-Дээрх онцлогуудыг нь таньж мэдээгүйгээс хүүхэдтэй хүчилж харилцах, загнах зэргээр хүч хэрэглэн үгэндээ оруулж харилцах гээд байдаг байдал  ажиглагддаг. Тухайн үедээ л үгэнд орсон мэт байдал үзүүлэвч яг өдөр тутмын амьдралын дадал эзэмшихгүй л болов уу. Тиймээс онцлогт нь тохируулан, орчныг нь бүрдүүлж өгч, дуртай үйлдлээр нь дамжуулан дадал суулгах тасралтгүй үргэлжлэх тусламж дэмжлэг шаардлагатай. Үүнийг багш мэргэжилтнүүдээр заалган хамтдаа хийх юм. Гэрт нэг өөр, бусад газарт нэг өөр арга барилаар харилцвал хүүхдэд хэцүү. Иймд томчууд нэг баг болон хүүхдийн онцлогийг таньж мэдэх, ойлгох, дэмжин туслах арга замаар хүүхдүүдээ хөгжүүлэх хэрэгтэй байгааг онцолмоор байна. Мөн багш, эцэг эх хүүхдийн ажиглалт хийж, юу хийж чаддагийг нь нээн илрүүлэх, чаддаг зүйлийг нь нэмэгдүүлэх шаардлагатай.  Тухайн хүүхдийг ойлгох багш, онцлогт нь тохируулсан орчин, багш эцэг эхийн нягт хамтын ажиллагаа байгаа газарт бол хаана ч хүүхэд хөгжинө. Тэр нь тусгай сургууль байна уу, ердийн сургууль байна уу хамаагүй. Хүүхдийг авахгүй гэж хүүхдийн эрхийг зөрчиж яасан ч болохгүй. 

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй  хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвд эмчлүүлж байгаа аутизмтай хүүхдүүдийг ажиглахад тэднийг нийгмийг харилцаанд ороход ямар асуудал тулгардаг вэ?

-Тэдний онцлогийг ойлгох газар тун ховор байна. Иймээс гадуур гарч чадахгүй, сургаж чадахгүй, нийгмийн бүхий л харилцаанд орох эрхээ эдэлж чадахгүй байдалд байгаа олон  гэр бүл ирж үйлчлүүлдэг. Эцэг эхчүүд “Энэ төвдөө л сэтгэл амар ирэх юм. Бусад эмнэлгээр явахаар айдастай байдаг” хэлдэг. Нийгмийн бодит байдал ийм л байгаа.  

-Танай төвөөс тэдэнд ямар төрлийн эмчилгээ хийдэг вэ?

-Боловсролын тусламж үйлчилгээ бий. Энэ нь дотроо 6-7 төрлийн хөтөлбөртэй. Хөгжлийн бодит байдлын үнэлгээн дээр үндэслэн багш нар маань ганцаарчилсан сургалтын арга барилаар хүүхдүүддээ тусалдаг тул яг өөрт нь зориулж зааж өгөхийг хичээн ажиллаж байна. 

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин 2021.10.13 ЛХАГВА № 201 (6678)



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Засгийн газар
  • •Гадаад харилцаа
  • •Нийслэл
  • •Нийтлэл
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Чуулган
  • •Аймгуудын мэдээлэл
  • •Ипотекийн зээл
  • •Улсын Онцгой Комисс
  • •Наадам
  • •Яам, Агентлаг
  • •Байнгын хороо
  • •Гэмт хэрэг
ХУРААХ
Үс засуулвал нас уртасна
Б.Энхбаяр: Эрүүгийн хуулийг...

С.Батхишиг: Аутизм удамшдаггүй

Kuzmo 2021-10-13
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
С.Батхишиг: Аутизм удамшдаггүй

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөгжлийн ерөнхий газар, Брэйнсторм компани хамтран хөгжлийн бэрхшээлийн талаар олон нийтэд мэдээлэл өгөх, хүртээмжтэй нийгмийг бий болгох зорилготой “Бэрх биш ээлтэй” нөлөөллийн аяныг эхлүүлжээ. Энэ аяны хүрээнд аутизмын хүрээний эмгэгийн талаар ХБХСЗХТ-ийн Тэгш хамруулах нийгмийн сэргээн засалтын газрын дарга С.Батхишигтэй ярилцлаа.

-Хүүхэд аутизмтай төрөхөд нөлөөлдөг зүйл нь юу вэ. Эцэг эхийн амьдралын хэвшил нөлөөлдөг юм уу?

-Аутизмыг төрөлхийн тархины гэмтлийн улмаас үүсэх эмгэг гэж үздэг. MRI шинжилгээгээр илрэхгүй. Яагаад энэ гэмтэлд хүргэдэг болохыг одоогоор тогтоогоогүй байна.Хүүхэд аутизмтай төрөхөд  эцэг эхийн буруу хэвшил нөлөөлдөг, удамшдаг гэж хүмүүс ихээр ярьж, бичиж ирлээ. Гэвч эцэг эх, эмч нарын аль нь  ч  үүнд нөлөөлдөггүй бас аутизм удамшдаггүй.

-Аутизм хэдэн наснаас илэрдэг вэ. Үүнийг хэрхэн яаж таньж мэдэх боломжтой вэ?

-Хүүхдээ нэг нас зургаан сартай үед нь сайн ажиглавал мэдэгдэнэ. Анхны шинж тэмдэгүүд нь уйлах нь бага, их тайван, ээждээ гэр бүлдээ өсгөхөд төвөггүй хүүхэд мэт санагдана. Мөн ээжийнхээ нүд рүү эгцэлж харахгүй, сонирхох тоглоом нь хязгаарлагдмал байдалтай зэргээр илэрдэг. Эцэг эхчүүд “Манай хүүхэд зүв зүгээр төрсөн. 1, 2 нас хүртлээ зүгээр л байсан” гэж ярьдаг.  Энэ нь дээр дурдсан анхны шинж тэмдгүүдийг залуу гэр бүл анзаардаггүйтэй холбоотой байх нь элбэг. Харин гурван нас хүрэхэд бусад хүүхэдтэй тоглохгүй, ихэвчлэн ганцаараа тоглож буй байдал, нэг төрлийн тоглоомоор удаан тоглож буй зэргээс нь нэг л өөр байгааг олж харж эхэлдэг. Гурван  нас хүртэл дээрх шинж тэмдэг илэрч оношлогдох боломжтой байдаг. 

-Хүүхдэд нь аутизмын шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд эцэг эхчүүд юу хийх хэрэгтэй вэ. Эрүүл мэндийн байгууллагад хандан оношлуулах шаардлагатай юу?

-Ихэнх тохиолдолд цэцэрлэгийн багш нар хүүхдүүдийг маш сайн ажигласан байдаг.  Тиймээс “Танай хүүхэд нэг л өөр байна” гэж хэлэх үед нь багштай нь сайн ярилцаж, дараагийн шатны оношлогоонд хандах хэрэгтэй. “Манай хүүхэд  аутизмтай байх ёсгүй дээ” гэж бодож хугацаа алдаж болохгүй.  Учир нь эрт оношлуулснаар аутизмын онцлог, хүүхэдтэйгээ хэрхэн, зөв харилцах талаар мэргэжлийн зөвлөгөөг цаг алдалгүй авах боломжтой. Хүүхдээ эрт хөгжүүлэхэд анхаарч эхэлнэ гэсэн үг. Зарим эцэг эх харилцах аргаа сайн мэдэхгүй удаан явснаас өөрсдөө  их ядарч, хүүхдээ ч стрэссдүүлж, гэр бүлээрээ яах учраа ололгүй, хүчээр асуудлыг шийдэх гэж оролдон, улмаар гадуур гарахгүй болох зэргээр гэр бүлийн тайван бус байдал үүсэх тохиолдол бий. 

-Аутизмын хүрээний эмгэг гэхээр олон төрөл  байдаг уу?

-Аутизмын хүрээний эмгэг  гэдэг нь маш төвөгтэй ойлголт. Төрлөөр хуваах боломжгүй олон янзаар илэрч байна гэдгийг судалж аутизмын хүрээний гэж нэрлээд байгаа юм. Хүүхэд бүрд илрэх шинж тэмдэг өөр өөр байх ч том бүлгээр нь хуваавал аутизм, аспергерийн хам шинж гэсэн хоёр төрөл бий. Өндөр чадамж бүхий аутизмыг аспергерийн хам шинж гэдэг. Хэл ярианы хоцрогдол илрэхгүй, оюуны бэрхшээл хавсрахгүй. Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс сэргийлэхийг уриалж байгаа Грета Тунберг охиныг аспергерийн хам шинжтэй гэдгийг ээж нь зарласан байдаг. Ерөнхий шинж тэмдэг нь нийгэмшихдээ удаан, туйлшрах хандлагатай гэж ойлгож болно. Энэ мэтчилэн өндөр чадамжийг нь хөгжүүлэн нийгэмд хэвийн ажиллаж амьдрах боломжтой. Харин аутизмийн аспергерийн хам шинжээс ялгаатай нь харилцааны эмгэг, нийгэмшлийн эмгэг, хэт туйлшрах гэсэн гурван том бүлэгт хуваадаг. Хүүхэд бүрд өөр өөр шинж тэмдэгээр илэрнэ. Оюуны бэрхшээл хавсарч илэрдэг гэсэн үг биш ч, бусадтай хэвийн харилцахад амаргүй байдаг. Жишээлбэл, зарим нь ярьдаг байхад огт ярьдаггүй аутизмтай хүүхэд ч бий. Ярьдаг, ярьдаггүй гэж бас хоёр хуваана гэх мэтээр нарийн төвөгтэй зан үйлүүд илэрдэг.

-Бид аутизмтай хүүхэдтэй харилцахдаа юун дээр анхаарах ёстой вэ?

-Дээрх онцлогуудыг нь таньж мэдээгүйгээс хүүхэдтэй хүчилж харилцах, загнах зэргээр хүч хэрэглэн үгэндээ оруулж харилцах гээд байдаг байдал  ажиглагддаг. Тухайн үедээ л үгэнд орсон мэт байдал үзүүлэвч яг өдөр тутмын амьдралын дадал эзэмшихгүй л болов уу. Тиймээс онцлогт нь тохируулан, орчныг нь бүрдүүлж өгч, дуртай үйлдлээр нь дамжуулан дадал суулгах тасралтгүй үргэлжлэх тусламж дэмжлэг шаардлагатай. Үүнийг багш мэргэжилтнүүдээр заалган хамтдаа хийх юм. Гэрт нэг өөр, бусад газарт нэг өөр арга барилаар харилцвал хүүхдэд хэцүү. Иймд томчууд нэг баг болон хүүхдийн онцлогийг таньж мэдэх, ойлгох, дэмжин туслах арга замаар хүүхдүүдээ хөгжүүлэх хэрэгтэй байгааг онцолмоор байна. Мөн багш, эцэг эх хүүхдийн ажиглалт хийж, юу хийж чаддагийг нь нээн илрүүлэх, чаддаг зүйлийг нь нэмэгдүүлэх шаардлагатай.  Тухайн хүүхдийг ойлгох багш, онцлогт нь тохируулсан орчин, багш эцэг эхийн нягт хамтын ажиллагаа байгаа газарт бол хаана ч хүүхэд хөгжинө. Тэр нь тусгай сургууль байна уу, ердийн сургууль байна уу хамаагүй. Хүүхдийг авахгүй гэж хүүхдийн эрхийг зөрчиж яасан ч болохгүй. 

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй  хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвд эмчлүүлж байгаа аутизмтай хүүхдүүдийг ажиглахад тэднийг нийгмийг харилцаанд ороход ямар асуудал тулгардаг вэ?

-Тэдний онцлогийг ойлгох газар тун ховор байна. Иймээс гадуур гарч чадахгүй, сургаж чадахгүй, нийгмийн бүхий л харилцаанд орох эрхээ эдэлж чадахгүй байдалд байгаа олон  гэр бүл ирж үйлчлүүлдэг. Эцэг эхчүүд “Энэ төвдөө л сэтгэл амар ирэх юм. Бусад эмнэлгээр явахаар айдастай байдаг” хэлдэг. Нийгмийн бодит байдал ийм л байгаа.  

-Танай төвөөс тэдэнд ямар төрлийн эмчилгээ хийдэг вэ?

-Боловсролын тусламж үйлчилгээ бий. Энэ нь дотроо 6-7 төрлийн хөтөлбөртэй. Хөгжлийн бодит байдлын үнэлгээн дээр үндэслэн багш нар маань ганцаарчилсан сургалтын арга барилаар хүүхдүүддээ тусалдаг тул яг өөрт нь зориулж зааж өгөхийг хичээн ажиллаж байна. 

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин 2021.10.13 ЛХАГВА № 201 (6678)

ФОТО:

Сэдвүүд : #Ярилцлага   #Эрүүл мэнд  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Х.Нямбаатар: Дүүргүүдийн ажил нийслэлээс гаргаж буй бодлого, шийдвэрээс зөрдөг байж болохгүй
Хуучны орон сууцны үзэмжийг сайжруулж, цэвэрлэгээ, ногоон байгууламжаа чанаржуулахыг үүрэг болгов
Дүүжин замын тээврийн барилга угсралтын ажил 33 хувьтай үргэлжилж байна
Х.Нямбаатар: Зам дээр давсаа хүрзээр цацдаг нэг ч дүүрэг байхгүй болтол хот, нийтийн аж ахуйн тоног төхөөрөмжийг шинэчилсэн
МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ

АНХААРУУЛГА:Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд mminfo.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 99998796 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
11 цагийн өмнө өмнө

Х.Нямбаатар: Дүүргүүдийн ажил нийслэлээс гаргаж буй бодлого, шийдвэрээс зөрдөг байж болохгүй

11 цагийн өмнө өмнө

Хуучны орон сууцны үзэмжийг сайжруулж, цэвэрлэгээ, ногоон байгууламжаа чанаржуулахыг үүрэг болгов

11 цагийн өмнө өмнө

Дүүжин замын тээврийн барилга угсралтын ажил 33 хувьтай үргэлжилж байна

11 цагийн өмнө өмнө

Х.Нямбаатар: Зам дээр давсаа хүрзээр цацдаг нэг ч дүүрэг байхгүй болтол хот, нийтийн аж ахуйн тоног төхөөрөмжийг шинэчилсэн

18 цагийн өмнө өмнө

Ухаахудагийг “Энержи ресурс”-т үлдээх үү?!

18 цагийн өмнө өмнө

45 дугаар сургуулийн урд талд түр байгууламж барьсан зөрчлийг арилгууллаа

18 цагийн өмнө өмнө

Түймрийн голомтод 429 хүн, 30 автомашинтайгаар ажиллаж байна

18 цагийн өмнө өмнө

Сансарын колонкын уулзвараас хойш Төгс хүнсний дэлгүүр хүртэлх авто замыг хэсэгчлэн хааж, шинэчилнэ

19 цагийн өмнө өмнө

“Завхан аймгийн Их-Уул сумын Хонгор багийн нутаг дэвсгэрт автомашин онхолдсон байна”

19 цагийн өмнө өмнө

10-р хорооллын уулзвараас Саппорогийн уулзвар хүртэлх авто замыг өнөөдөр 23:00 цагаас хаана

19 цагийн өмнө өмнө

НЕБ-ын 112 дугаар сургуулийн барилгын ажлын явц 85 хувьтай үргэлжилж байна

19 цагийн өмнө өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Ерөнхийлөгч С.Жапаров нар албан ёсны хэлэлцээ хийлээ

19 цагийн өмнө өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, С.Жапаров нар “Иж бүрэн түншлэл”-ийн харилцаа тогтоосноо зарлалаа

19 цагийн өмнө өмнө

Эрхэм гишүүд “5 тэрбум”-аа авахаар саналаа бичээд эхэлжээ

19 цагийн өмнө өмнө

Монголын шатрын холбооны амжилтыг үнэлж, “OUTSTANDING CONTRIBUТION AWARD 2025” шагналаар шагнажээ

19 цагийн өмнө өмнө

Үс засуулвал өлзийтэй сайн

19 цагийн өмнө өмнө

Оройдоо бороо орно

1 өдрийн өмнө өмнө

“Эрдэнэс Тавантолгой”-гоос үндэсний компаниудыг гаргаж, Хятадаас компани урих уу?

1 өдрийн өмнө өмнө

Ерөнхийлөгч Киргизийг зорьж, Ерөнхий сайд албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцож ажиллахаа илэрхийлэв

1 өдрийн өмнө өмнө

Сагсан бөмбөгийн эмэгтэйчүүдийн Азийн цомын В хэсэг манай охид дөрөвдүгээр байрт орлоо

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Киргиз Улсад хийх төрийн айлчлал эхэллээ

1 өдрийн өмнө өмнө

Цахилгаан хязгаарлах газрууд /2025.07.21/

1 өдрийн өмнө өмнө

Үс засуулвал жаргал үргэлжид ирнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 31-33 хэм дулаан байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Дарь-Эхийн уулзвараас Сансарын аюулгүй тойрог хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Улаанбаатар ММС энержи баг шигшээ шатанд Сербийн UB багтай тоглоно

2 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг хүрэл медалийн төлөө Тайландын багтай өнөөдөр тоглоно

2 өдрийн өмнө өмнө

Дахин ийм алдаа гаргахгүй ажиллахыг Ерөнхий сайд анхаарууллаа

2 өдрийн өмнө өмнө

Хоёр хар мэнгэтэй цагаан бар өдөр

2 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 28-30 хэм дулаан байна

САНАЛ БОЛГОХ
2025-07-18 өмнө

Бөхийн өргөөний уулзвараас Натур хүртэлх замын хөдөлгөөнийг нээлээ

2025-07-17 өмнө

"Aqua garden" орон сууцны төсөл авто зам сэтэлж ухан барилгынхаа цахилгааныг татаж байсан зөрчлийг арилгууллаа

2025-07-17 өмнө

Энэ онд нийслэлийн хэмжээнд 36 байршилд авто замыг засаж, шинэчилнэ

2025-07-16 өмнө

Ч.Ундрам: Миний зүгээс энэхүү ажилд нэмэлт санал, өөрчлөлт оруулаагүй

2025-07-18 өмнө

10-р хорооллын уулзвараас замаас Саппорогийн уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ

2025-07-17 өмнө

"Тарагны дараа зарим хүүхдүүдийн гэдэс өвдсөн, дотор муухайрсан зэрэг шинж тэмдэгтэй хүүхдүүд үзүүлсэн"

2025-07-16 өмнө

Энэ онд хот, нийтийн аж ахуйн салбарт 301 тусгай зориулалтын машин механизмаар парк шинэчлэлт хийнэ

2025-07-16 өмнө

Өнөөдрөөс дараах замыг хоёр хоног хааж шинэчилнэ

2025-07-16 өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ

2025-07-18 өмнө

Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ

2025-07-18 өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын 100 жилийн ойн баяр наадамд оролцлоо

2025-07-18 өмнө

“Хог шатааж, эрчим хүч гаргах үйлдвэр” төсөлд гурван аж ахуйн нэгж санал ирүүллээ

2025-07-19 өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх замын урд эгнээг шинэчиллээ

2025-07-16 өмнө

Зургаан цагаан мэнгэтэй улаан нохой өдөр

2025-07-18 өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-07-17 өмнө

Энэ сарын 20-ноос халуун ус хязгаарлах байршил

2025-07-18 өмнө

Дулааны 11 Г, Д үндсэн шугам угсрах ажлыг наадмын амралтын өдрүүдээр гүйцэтгэж, авто замыг хучиж байна

2025-07-16 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 28-30 хэм дулаан байна

2025-07-17 өмнө

Баяр, амралтын өдрүүдэд гол, нуурын усанд зургаа нь хүүхэд амь насаа алдсан байна

2025-07-16 өмнө

Наадмын өдрүүдэд наршилтаас сэргийлээрэй

2025-07-17 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 29-31 хэм дулаан байна

2025-07-18 өмнө

Зөвшөөрөлгүй терраса барьсан зөрчлийг арилгуулж байна

2025-07-17 өмнө

Үс засуулвал идээ ундаа элбэг олдоно

2025-07-18 өмнө

Үс засуулвал эд эдлэл идээ ундаа олдоно

2025-07-19 өмнө

Натурын авто замаас Нарны зам хүртэлх авто замыг өнөөдрөөс хааж, шинэчилнэ

2025-07-19 өмнө

Ипотекийн зээлийг үнэт цаажуулах үйл ажиллагааны талаар бид энэ удаагийн "Нэг асуулт, нэг хариулт" подкаст

2025-07-19 өмнө

Гурван хөх мэнгэтэй шарагчин үхэр өдөр

2025-07-19 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 26-28 хэм дулаан байна

2025-07-19 өмнө

Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг шинэчилж байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 28-30 хэм дулаан байна

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.