• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



“Төрийн нууц”-ыг хориглосон Тендерийн хуулийг буцаасны ард...

Ердөө өнгөрсөн жил “…Сонгуулийн холимог тогтолцоотой болж, бүсчилсэн том тойрог, намын жагсаалтаас УИХ-ын 126 гишүүнийг сонгоод ажил гэдгийг умалзуулж, улс орныг хөгжүүлээд өгнө өө” л гэсэн. Ингэж тухайн үеийн УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ, АН-ын дарга Лу.Гантөмөр, ХҮН-ын дарга Т.Доржханд гурав, дээрээс нь УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн, АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл нар мөн ч их ярьсан даа. Тэгээд баахан хууль өөрчилсөн. Гэвч шинэ 126 гишүүн тэр яриад байснаас нь арай өөрөөр ажиллаад эхлэв. Тэдний чуулганд оролцож байгаа, бие авч яваа, төрд, одон нийтэд хандаж буй байдал “…Хуучин бүхэн муу муухай, шинэ бүхэн сайн сайхан байдаггүй” гэдгийг л сануулаад байх шиг байна. Анхдугаар чуулган, энэ ээлжит бус чуулганы хэдэн өдрөөс ингэж харагдаж байна. Жаахан хэтрүүлэмдэг бол “…Холимог тогтолцоо гэдэг чинь холион бантан юм биш үү” ч гэмээр болоодохлоо.

Одоо үргэлжилж буй УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар 2024 оны улсын төсвийн тодотгол, дагалдах зарим хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж байна.

Энэ хүрээнд орж ирсэн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай буюу бидний хэлж заншсанаар Тендерийн хуулийг тойрсон яриа хөөрөө нэлээд гарав. Тэгж, тэгж уржигдар УИХ-аас уг хуулийг санаачлагч Засгийн газарт буцаах шийдвэрийг гаргалаа.

УИХ дахь олонх МАН-ын бүлгээс “...Өнгөрсөн баасан гарагийн чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэж байсан асуудлуудаас гурван хуулийн төслийн хэлэлцүүлгээс МАН-ын бүлэг завсарлага авсан. МАН-ын бүлэг эдгээр асуудлуудаа хэлэлцлээ. Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг мөн хэлэлцлээ. Ингэхдээ уг хууль төсвийн төлөвлөлт, хяналт, эдийн засгийн аюулгүй байдал гэсэн олон асуудал хөндсөн томоохон өөрчлөлт хийгдэхээр орж ирсэн. Үүн дээр бүлгийн гишүүд байр сууриа нэгтгэх зайлшгүй шаардлага байгаа. Тиймээс завсарлагаа сунган уг асуудлыг үргэлжлүүлэн хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзсэн.

Хоёрдугаарт, уг хуультай дагалдуулан орж ирсэн төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл байгаа юм. Энэ хуулиар төсвийг өргөн барихтай холбоотой асуудлыг зохицуулсан харилцааг оруулж ирсэн. Улсын төсвийг тухайн жилийнхээ есдүгээр сарын 1-ний дотор УИХ-д өргөн мэдүүлдэг хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа. Уг он сарыг аравдугаар сарын 1-нд өргөн барина гэж мэдүүлсэн байна. Үүнийг гишүүдийн хурлаар хуучнаараа буюу есдүгээр сарын 1-ний өдрөөс өмнө өргөн мэдүүлж байх нь зүйтэй гэж үзсэн. Учир нь өргөн мэдүүлснээс хойш аудитын дүгнэлт гаргуулах, УИХ-ын гишүүд танилцах, тойрогтоо болон олон нийтэд хэлэлцүүлэг өрнүүлэх цаг гаргах хэрэгтэй болдог. Тиймээс уг хуулийн төслийг буцаах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Гуравдугаарт, төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль. Тендерийн хууль гэсэн үг. Уг хууль дээр хуульд нийцээгүй зүйлүүд орж ирсэн байна. Тэр дотроо улсын төсөв батлах онцгой бүрэн эрх УИХ-д бий. Энэ бүрэн эрхэд халдсан байж болзошгүй зүйл заалт энэ хуульд байгаа учраас эргэн харах нь зүйтэй гэж үзэж байна. Тухайлбал, чадавхид суурилсан хэрэгцээний аргаар хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээний жагсаалтад багтсан төсөл арга хэмжээний тендер шалгаруулалтыг санхүүжилтын эх үүсвэр батлагдахаас өмнө эхлүүлж болно гэж тусгасан байна. Энэ нь онцгой бүрэн эрхэд халдсан байж болзошгүй байна.

Үүнээс гадна хуулийн нэр томьёог жигдлэх зайлшгүй шаардлага байна. Нөгөө талаас тодорхой төсөлд зориулж тендерийн хуулийг өөрчлөх биш, уг хуулийг томоохон төсөл хөтөлбөрийг түргэн шуурхай явуулах боломжийг нь бүрдүүлэх асуудлыг хуулийн хүрээнд хууль нийцүүлж, олон улсын журам жишгээр оруулж ирье. Ер нь тендерийн хуульд бүрэн шинэчилсэн найруулга хийх нь зүйтэй байна. Яагаад гэвэл олон нийтийн оролцоотой, ил тод нээлттэй, бүр хиймэл оюун ухаан буюу хүнээс үл хамаарсан байдлаар шинэчлэн найруулах нь зүйтэй гэж үзэж буцаахыг дэмжсэн" гэх тайлбарыг хийв.

Гэхдээ Тендерийн хуультай хамт авлига, албан тушаалын хэргүүдийн гол халхавч бамбай болдог хоёр том агуулга хамт буцчихав.

Нэг нь Тендерийн хуулиар Төрийн нууцад оруулж байгаад шууд худалдан авалт хийдэгтэй холбоотой. Ийм байдлаар олон том хулгай гарсан. Хамгийн сүүлийнх нь ногоон автобус, ер нь нийслэлийн нийтийн тээврийн шинэчлэлүүд дандаа л ийм байдлаар олны нүднээс далд өгөлцөж, авалцах байдлаар явагдаж ирсэн байдаг. Одоо энэ Хотын захиргаа нүүж очоод байгаа асар том байгууламж тийм нууцаар л баригдсан. Алдарт нүүрсний хэрэг ч бас ийм гацаанд ороод, хоёр жил гаруйн өмнө гэрээнүүдийг нь хүчээр ил болгож байлаа. Төмөр замын гэрээнүүд гэхээр бүгд санана. Өөр олон барилга, байгууламж, худалдан авалтууд бий. Тэр бүү хэл, хууль хяналтынхан ногоон автобусны хэргийг шалгаж байх үед дуудагдаж очоод байцаалт өгсөн нэгэн албан тушаалтан “…Ингэж байгаа бол төрийн нууцад хамаарч явагдсан өмнөх бүх худалдан авалтуудыг шалга” гэж хэлсэн байдаг. Ер нь, Тендерийн хуулиар төрийн нууцад хамааруулсан болон Үндэсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой тусгай зориулалтын тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл зэргийг худалдан авахтай холбоотой харилцааг энэ хуулиар зохицуулахгүй гэсэн нь хяналтгүй хулгайн үүдийг нээсэн.  Төрийн нууцад хамаарах тендер нь нээлттэй тендер зарлахгүй, бүх мэдээлэл хаалттай болчихдог. Тендерийн оролцогч, өрсөлдөгч байхгүй тул хэн ч хэнд ч гомдол гаргахгүй. Ингээд татвар төлөгчдийн мөнгийг албан тушаалтнууд хэрхэн зарлагадсаныг та бид мэдэхгүй өнгөрдөг. Мэдэх ч эрхгүй байдаг.

2021 онд Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байхад УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр “…Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийг шинэчлэхгүй бол Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийг баталсны хэрэг гарахгүй. Өмнө нь төрийн нууцад хамаарах мэдээллийг онц чухал, маш нууц, нууц гэсэн гурван ангилалд багтаан, жагсаалтыг нь УИХ баталдаг байсан. Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийг баталснаар юуг төрийн нууцад хамааруулах, эсэх асуудлыг УИХ-ын хяналтаас гаргасан. Одоо бол юуг улсын нууцад хамааруулж, ямар мэдээллийг нээлттэй болгохыг Засгийн газар шийдэж байгаа. Улсын нууцтай холбоотой төрийн худалдан авах ажиллагааг тендер зарлахгүйгээр явуулдаг. Томоохон төслүүд, их мөнгөн дүнтэй ажлуудыг нууцад хамааруулж, тендер зарлахгүйгээр гүйцэтгүүлдэг зуршил бий болжээ. Үүний цаана мэдээжийн хэрэг том хэмжээний авлигын асуудал яригдана” гэж байсан. Өнгөрсөн жил ногоон автобусны хэрэг мандахад, одоо УИХ-ын гишүүн сайд болчихсон, тэр үед НИТХ-д байсан П.Наранбаяр “…Нууцлахгүй байхад болохоор зүйлийг яагаад нууцлаад байгаа юм. Иргэдийн татварын мөнгөөр худалдан авалт хийх, бараа үйлчилгээ авах тусгай хуультай шүү дээ. Энэ хуульд хамруулахгүйгээр худалдан авалт хийж байна гэдэг томоохон асуудал, хулгай байна гэсэн үг. Бүх төрлийн нууцыг задлах ёстой. Үнэхээр үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой тусгай галт зэвсэг, танк, их буу авахаас бусад тохиолдолд энэ хуулийн заалтыг хэрэглэх ёстой. Энэ удаад Засгийн газар нь нийслэлтэйгээ хамтарсан гэж харж байгаа. Учир нь, түгжрэлийг хариуцсан сайдын 810 автобус оруулж ирж байгаа нь нээлттэй байхгүй байгаа. Иймд холбоотой гэж харахаас өөр аргагүй” гэж байлаа. Энэ мэт олон улстөрч, хуульч, албан тушаалтнууд байр сууриа илэрхийлж байсан.

Нөгөө нь Тендерийн хуулийн хамгийн том алдаа болж яригдаад удсан “хямд үнэ”-ийг болиулж чанарыг илүүд үзэх агуулга бас УИХ дээр унаад буцчихсан байна.

Үүнийг бизнес эрхлэгчид, бүтээн байгуулагчид ихээхэн шүүмжилдэг. Өнөөдөр хоёрхон бороонд урсаж нураад алга болж байгаа хотын болоод орон нутгийн замууд чинь хямд үнийн саналын л буян шүү дээ. Яриад байвал өөр олон жишээ байна.

Энэ хууль дээр арай голтой хандаж байсан УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг “…Ер нь бол Европын, өндөр хөгжилтэй орнууд тендер сонгон шалгаруулалтын маш олон аргыг хэрэглэж байгаа. Манайх Тендерийн хууль дээр нээлттэй тендер болон нэг их сурвалжаас худалдан авалт гэсэн хоёр арга замыг заачхаад байгаа. Бусад худалдан авалтын буюу чадавхад суурилсан худалдан авалтыг нэмэлтээр оруулж ирж байгаа нь зөв. Тодруулаад хэлбэл, тодорхой хэмжээний мэдлэг, технологи, ажиллах хүчтэй компаниудыг урьж авчирч томоохон дэд бүтцийн төслүүд дээрээ хамтарч ажилладаг болно гэсэн үг. Өнөөдөр томоохон дэд бүтцийн төслүүд дээр “…Би чадна” гэсэн цүнхний компаниуд тендер авчхаад цааш нь дамлаж зарж байна. Эсвэл дотоодын болон гадаадын эрх ашгийн үүднээс гацааж байна. Мөн тендерт орсон компаниуд шалгарах нь хамаагүй, гомдол гаргаж шалгарсан компанийг шантааж хийдэг байдал хавтгайрчхаад байна. Шууд гэрээ байгуулах гээд байгаа юм биш. Процесс нь олон нийтийн өмнө ил тод явна. Хэн техникийн зөв санал өгч байна, хэн нь Монгол Улсын эрх ашигт нийцүүлж энэ төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж чадахаар байна гэдгийг нь харж шалгаруулна. Түүнээс биш хамгийн хямд үнэ өгснийг нь шалгаруулахгүй. Хулгай зэлгээнээс ангижиръя. Хариуцлагатай хийж чадах компаниудад боломж олгодог байя” гээд л байсан. Түүний хэлсэн нь зөв. Учир нь тэрбээр хуулийг уншиж судалсанд байгаа юм.

Ер нь бол 126-тай УИХ-аас хэдхэн гишүүн л хууль журмаа уншиж судалж байгаа нь өнгөрсөн хэдэн өдрийн чуулганаас ил тодорхой харагдаад байна. Голдуу шинэ гишүүдэд  энэ хамаатай. Тэгээгүйгээс, нэг хуучин гишүүн босож ирээд л “…Та нар мэдэхгүй байна шүү дээ. Энэ дотор маш ноцтой зүйл явж байна” гэнгүүт хуйгаараа тэрийг нь дагаад кноп дарчихдаг.

Яг ийм байдлаараа явбал удахгүй энэ УИХ легитимээ ч авч чадалгүй унана. Гол нь улс төрийн шалтгаанаар, улс төр ч гэж дээ, сонгуулийн дараах томилгоонд хамрагдаж чадаагүй голдуу хуучин гишүүд үүн дээр маш эвтэйхнээр хувийн улс төрөө амжуулчихаж байна. Цаашид “…Амташсан хэрээ арван гурав” гэдэг шиг яг ийм загвараар хууль батлах, унагах процесс үргэлжлэхийг үгүйсгэхээргүй боллоо. Тиймээс эрхэм шинэ гишүүд одоо хуулийн төслүүдийг уншиж сурах хэрэгтэй байгаа юм. “…Мэддэгт мэргэн цоохор” гэж үг байдаг даа?

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ НАЙМДУГААР САРЫН 29. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 167 (7411)

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
“ЗГ-ын өрийн баталгаа гаргах зөвшөөрөл олгох тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүллээ
"“Цахилгаан дугуй” гэдэг нь нэг хүн тээвэрлэх суудалтай 16-аас дээш насны хүн жолоодохоор заасан"
Төв аймгийн Бүрэн сумыг Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагналаа
Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарухито “Чингис хаан” үндэсний музейд зочиллоо



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



“Төрийн нууц”-ыг хориглосон Тендерийн хуулийг буцаасны ард...

Ердөө өнгөрсөн жил “…Сонгуулийн холимог тогтолцоотой болж, бүсчилсэн том тойрог, намын жагсаалтаас УИХ-ын 126 гишүүнийг сонгоод ажил гэдгийг умалзуулж, улс орныг хөгжүүлээд өгнө өө” л гэсэн. Ингэж тухайн үеийн УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ, АН-ын дарга Лу.Гантөмөр, ХҮН-ын дарга Т.Доржханд гурав, дээрээс нь УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн, АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл нар мөн ч их ярьсан даа. Тэгээд баахан хууль өөрчилсөн. Гэвч шинэ 126 гишүүн тэр яриад байснаас нь арай өөрөөр ажиллаад эхлэв. Тэдний чуулганд оролцож байгаа, бие авч яваа, төрд, одон нийтэд хандаж буй байдал “…Хуучин бүхэн муу муухай, шинэ бүхэн сайн сайхан байдаггүй” гэдгийг л сануулаад байх шиг байна. Анхдугаар чуулган, энэ ээлжит бус чуулганы хэдэн өдрөөс ингэж харагдаж байна. Жаахан хэтрүүлэмдэг бол “…Холимог тогтолцоо гэдэг чинь холион бантан юм биш үү” ч гэмээр болоодохлоо.

Одоо үргэлжилж буй УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар 2024 оны улсын төсвийн тодотгол, дагалдах зарим хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж байна.

Энэ хүрээнд орж ирсэн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай буюу бидний хэлж заншсанаар Тендерийн хуулийг тойрсон яриа хөөрөө нэлээд гарав. Тэгж, тэгж уржигдар УИХ-аас уг хуулийг санаачлагч Засгийн газарт буцаах шийдвэрийг гаргалаа.

УИХ дахь олонх МАН-ын бүлгээс “...Өнгөрсөн баасан гарагийн чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэж байсан асуудлуудаас гурван хуулийн төслийн хэлэлцүүлгээс МАН-ын бүлэг завсарлага авсан. МАН-ын бүлэг эдгээр асуудлуудаа хэлэлцлээ. Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг мөн хэлэлцлээ. Ингэхдээ уг хууль төсвийн төлөвлөлт, хяналт, эдийн засгийн аюулгүй байдал гэсэн олон асуудал хөндсөн томоохон өөрчлөлт хийгдэхээр орж ирсэн. Үүн дээр бүлгийн гишүүд байр сууриа нэгтгэх зайлшгүй шаардлага байгаа. Тиймээс завсарлагаа сунган уг асуудлыг үргэлжлүүлэн хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзсэн.

Хоёрдугаарт, уг хуультай дагалдуулан орж ирсэн төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл байгаа юм. Энэ хуулиар төсвийг өргөн барихтай холбоотой асуудлыг зохицуулсан харилцааг оруулж ирсэн. Улсын төсвийг тухайн жилийнхээ есдүгээр сарын 1-ний дотор УИХ-д өргөн мэдүүлдэг хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа. Уг он сарыг аравдугаар сарын 1-нд өргөн барина гэж мэдүүлсэн байна. Үүнийг гишүүдийн хурлаар хуучнаараа буюу есдүгээр сарын 1-ний өдрөөс өмнө өргөн мэдүүлж байх нь зүйтэй гэж үзсэн. Учир нь өргөн мэдүүлснээс хойш аудитын дүгнэлт гаргуулах, УИХ-ын гишүүд танилцах, тойрогтоо болон олон нийтэд хэлэлцүүлэг өрнүүлэх цаг гаргах хэрэгтэй болдог. Тиймээс уг хуулийн төслийг буцаах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Гуравдугаарт, төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль. Тендерийн хууль гэсэн үг. Уг хууль дээр хуульд нийцээгүй зүйлүүд орж ирсэн байна. Тэр дотроо улсын төсөв батлах онцгой бүрэн эрх УИХ-д бий. Энэ бүрэн эрхэд халдсан байж болзошгүй зүйл заалт энэ хуульд байгаа учраас эргэн харах нь зүйтэй гэж үзэж байна. Тухайлбал, чадавхид суурилсан хэрэгцээний аргаар хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээний жагсаалтад багтсан төсөл арга хэмжээний тендер шалгаруулалтыг санхүүжилтын эх үүсвэр батлагдахаас өмнө эхлүүлж болно гэж тусгасан байна. Энэ нь онцгой бүрэн эрхэд халдсан байж болзошгүй байна.

Үүнээс гадна хуулийн нэр томьёог жигдлэх зайлшгүй шаардлага байна. Нөгөө талаас тодорхой төсөлд зориулж тендерийн хуулийг өөрчлөх биш, уг хуулийг томоохон төсөл хөтөлбөрийг түргэн шуурхай явуулах боломжийг нь бүрдүүлэх асуудлыг хуулийн хүрээнд хууль нийцүүлж, олон улсын журам жишгээр оруулж ирье. Ер нь тендерийн хуульд бүрэн шинэчилсэн найруулга хийх нь зүйтэй байна. Яагаад гэвэл олон нийтийн оролцоотой, ил тод нээлттэй, бүр хиймэл оюун ухаан буюу хүнээс үл хамаарсан байдлаар шинэчлэн найруулах нь зүйтэй гэж үзэж буцаахыг дэмжсэн" гэх тайлбарыг хийв.

Гэхдээ Тендерийн хуультай хамт авлига, албан тушаалын хэргүүдийн гол халхавч бамбай болдог хоёр том агуулга хамт буцчихав.

Нэг нь Тендерийн хуулиар Төрийн нууцад оруулж байгаад шууд худалдан авалт хийдэгтэй холбоотой. Ийм байдлаар олон том хулгай гарсан. Хамгийн сүүлийнх нь ногоон автобус, ер нь нийслэлийн нийтийн тээврийн шинэчлэлүүд дандаа л ийм байдлаар олны нүднээс далд өгөлцөж, авалцах байдлаар явагдаж ирсэн байдаг. Одоо энэ Хотын захиргаа нүүж очоод байгаа асар том байгууламж тийм нууцаар л баригдсан. Алдарт нүүрсний хэрэг ч бас ийм гацаанд ороод, хоёр жил гаруйн өмнө гэрээнүүдийг нь хүчээр ил болгож байлаа. Төмөр замын гэрээнүүд гэхээр бүгд санана. Өөр олон барилга, байгууламж, худалдан авалтууд бий. Тэр бүү хэл, хууль хяналтынхан ногоон автобусны хэргийг шалгаж байх үед дуудагдаж очоод байцаалт өгсөн нэгэн албан тушаалтан “…Ингэж байгаа бол төрийн нууцад хамаарч явагдсан өмнөх бүх худалдан авалтуудыг шалга” гэж хэлсэн байдаг. Ер нь, Тендерийн хуулиар төрийн нууцад хамааруулсан болон Үндэсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой тусгай зориулалтын тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл зэргийг худалдан авахтай холбоотой харилцааг энэ хуулиар зохицуулахгүй гэсэн нь хяналтгүй хулгайн үүдийг нээсэн.  Төрийн нууцад хамаарах тендер нь нээлттэй тендер зарлахгүй, бүх мэдээлэл хаалттай болчихдог. Тендерийн оролцогч, өрсөлдөгч байхгүй тул хэн ч хэнд ч гомдол гаргахгүй. Ингээд татвар төлөгчдийн мөнгийг албан тушаалтнууд хэрхэн зарлагадсаныг та бид мэдэхгүй өнгөрдөг. Мэдэх ч эрхгүй байдаг.

2021 онд Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байхад УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр “…Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийг шинэчлэхгүй бол Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийг баталсны хэрэг гарахгүй. Өмнө нь төрийн нууцад хамаарах мэдээллийг онц чухал, маш нууц, нууц гэсэн гурван ангилалд багтаан, жагсаалтыг нь УИХ баталдаг байсан. Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийг баталснаар юуг төрийн нууцад хамааруулах, эсэх асуудлыг УИХ-ын хяналтаас гаргасан. Одоо бол юуг улсын нууцад хамааруулж, ямар мэдээллийг нээлттэй болгохыг Засгийн газар шийдэж байгаа. Улсын нууцтай холбоотой төрийн худалдан авах ажиллагааг тендер зарлахгүйгээр явуулдаг. Томоохон төслүүд, их мөнгөн дүнтэй ажлуудыг нууцад хамааруулж, тендер зарлахгүйгээр гүйцэтгүүлдэг зуршил бий болжээ. Үүний цаана мэдээжийн хэрэг том хэмжээний авлигын асуудал яригдана” гэж байсан. Өнгөрсөн жил ногоон автобусны хэрэг мандахад, одоо УИХ-ын гишүүн сайд болчихсон, тэр үед НИТХ-д байсан П.Наранбаяр “…Нууцлахгүй байхад болохоор зүйлийг яагаад нууцлаад байгаа юм. Иргэдийн татварын мөнгөөр худалдан авалт хийх, бараа үйлчилгээ авах тусгай хуультай шүү дээ. Энэ хуульд хамруулахгүйгээр худалдан авалт хийж байна гэдэг томоохон асуудал, хулгай байна гэсэн үг. Бүх төрлийн нууцыг задлах ёстой. Үнэхээр үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой тусгай галт зэвсэг, танк, их буу авахаас бусад тохиолдолд энэ хуулийн заалтыг хэрэглэх ёстой. Энэ удаад Засгийн газар нь нийслэлтэйгээ хамтарсан гэж харж байгаа. Учир нь, түгжрэлийг хариуцсан сайдын 810 автобус оруулж ирж байгаа нь нээлттэй байхгүй байгаа. Иймд холбоотой гэж харахаас өөр аргагүй” гэж байлаа. Энэ мэт олон улстөрч, хуульч, албан тушаалтнууд байр сууриа илэрхийлж байсан.

Нөгөө нь Тендерийн хуулийн хамгийн том алдаа болж яригдаад удсан “хямд үнэ”-ийг болиулж чанарыг илүүд үзэх агуулга бас УИХ дээр унаад буцчихсан байна.

Үүнийг бизнес эрхлэгчид, бүтээн байгуулагчид ихээхэн шүүмжилдэг. Өнөөдөр хоёрхон бороонд урсаж нураад алга болж байгаа хотын болоод орон нутгийн замууд чинь хямд үнийн саналын л буян шүү дээ. Яриад байвал өөр олон жишээ байна.

Энэ хууль дээр арай голтой хандаж байсан УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг “…Ер нь бол Европын, өндөр хөгжилтэй орнууд тендер сонгон шалгаруулалтын маш олон аргыг хэрэглэж байгаа. Манайх Тендерийн хууль дээр нээлттэй тендер болон нэг их сурвалжаас худалдан авалт гэсэн хоёр арга замыг заачхаад байгаа. Бусад худалдан авалтын буюу чадавхад суурилсан худалдан авалтыг нэмэлтээр оруулж ирж байгаа нь зөв. Тодруулаад хэлбэл, тодорхой хэмжээний мэдлэг, технологи, ажиллах хүчтэй компаниудыг урьж авчирч томоохон дэд бүтцийн төслүүд дээрээ хамтарч ажилладаг болно гэсэн үг. Өнөөдөр томоохон дэд бүтцийн төслүүд дээр “…Би чадна” гэсэн цүнхний компаниуд тендер авчхаад цааш нь дамлаж зарж байна. Эсвэл дотоодын болон гадаадын эрх ашгийн үүднээс гацааж байна. Мөн тендерт орсон компаниуд шалгарах нь хамаагүй, гомдол гаргаж шалгарсан компанийг шантааж хийдэг байдал хавтгайрчхаад байна. Шууд гэрээ байгуулах гээд байгаа юм биш. Процесс нь олон нийтийн өмнө ил тод явна. Хэн техникийн зөв санал өгч байна, хэн нь Монгол Улсын эрх ашигт нийцүүлж энэ төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж чадахаар байна гэдгийг нь харж шалгаруулна. Түүнээс биш хамгийн хямд үнэ өгснийг нь шалгаруулахгүй. Хулгай зэлгээнээс ангижиръя. Хариуцлагатай хийж чадах компаниудад боломж олгодог байя” гээд л байсан. Түүний хэлсэн нь зөв. Учир нь тэрбээр хуулийг уншиж судалсанд байгаа юм.

Ер нь бол 126-тай УИХ-аас хэдхэн гишүүн л хууль журмаа уншиж судалж байгаа нь өнгөрсөн хэдэн өдрийн чуулганаас ил тодорхой харагдаад байна. Голдуу шинэ гишүүдэд  энэ хамаатай. Тэгээгүйгээс, нэг хуучин гишүүн босож ирээд л “…Та нар мэдэхгүй байна шүү дээ. Энэ дотор маш ноцтой зүйл явж байна” гэнгүүт хуйгаараа тэрийг нь дагаад кноп дарчихдаг.

Яг ийм байдлаараа явбал удахгүй энэ УИХ легитимээ ч авч чадалгүй унана. Гол нь улс төрийн шалтгаанаар, улс төр ч гэж дээ, сонгуулийн дараах томилгоонд хамрагдаж чадаагүй голдуу хуучин гишүүд үүн дээр маш эвтэйхнээр хувийн улс төрөө амжуулчихаж байна. Цаашид “…Амташсан хэрээ арван гурав” гэдэг шиг яг ийм загвараар хууль батлах, унагах процесс үргэлжлэхийг үгүйсгэхээргүй боллоо. Тиймээс эрхэм шинэ гишүүд одоо хуулийн төслүүдийг уншиж сурах хэрэгтэй байгаа юм. “…Мэддэгт мэргэн цоохор” гэж үг байдаг даа?

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ НАЙМДУГААР САРЫН 29. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 167 (7411)



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Засгийн газар
  • •Нийтлэл
  • •Нийслэл
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Чуулган
  • •Гадаад харилцаа
  • •Фото мэдээ
  • •Байнгын хороо
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Гэмт хэрэг
  • •Наадам
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Эрүүл мэнд
  • •Уул уурхай
  • •Ярилцлага
ХУРААХ
Монголд хичээлийн завсарлагаар...
Таван шарын нүхэн гарцын авто...

“Төрийн нууц”-ыг хориглосон Тендерийн хуулийг буцаасны ард...

ГАРЬД 2024-08-29
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
“Төрийн нууц”-ыг хориглосон Тендерийн хуулийг буцаасны ард...

Ердөө өнгөрсөн жил “…Сонгуулийн холимог тогтолцоотой болж, бүсчилсэн том тойрог, намын жагсаалтаас УИХ-ын 126 гишүүнийг сонгоод ажил гэдгийг умалзуулж, улс орныг хөгжүүлээд өгнө өө” л гэсэн. Ингэж тухайн үеийн УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ, АН-ын дарга Лу.Гантөмөр, ХҮН-ын дарга Т.Доржханд гурав, дээрээс нь УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн, АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл нар мөн ч их ярьсан даа. Тэгээд баахан хууль өөрчилсөн. Гэвч шинэ 126 гишүүн тэр яриад байснаас нь арай өөрөөр ажиллаад эхлэв. Тэдний чуулганд оролцож байгаа, бие авч яваа, төрд, одон нийтэд хандаж буй байдал “…Хуучин бүхэн муу муухай, шинэ бүхэн сайн сайхан байдаггүй” гэдгийг л сануулаад байх шиг байна. Анхдугаар чуулган, энэ ээлжит бус чуулганы хэдэн өдрөөс ингэж харагдаж байна. Жаахан хэтрүүлэмдэг бол “…Холимог тогтолцоо гэдэг чинь холион бантан юм биш үү” ч гэмээр болоодохлоо.

Одоо үргэлжилж буй УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар 2024 оны улсын төсвийн тодотгол, дагалдах зарим хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж байна.

Энэ хүрээнд орж ирсэн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай буюу бидний хэлж заншсанаар Тендерийн хуулийг тойрсон яриа хөөрөө нэлээд гарав. Тэгж, тэгж уржигдар УИХ-аас уг хуулийг санаачлагч Засгийн газарт буцаах шийдвэрийг гаргалаа.

УИХ дахь олонх МАН-ын бүлгээс “...Өнгөрсөн баасан гарагийн чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэж байсан асуудлуудаас гурван хуулийн төслийн хэлэлцүүлгээс МАН-ын бүлэг завсарлага авсан. МАН-ын бүлэг эдгээр асуудлуудаа хэлэлцлээ. Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг мөн хэлэлцлээ. Ингэхдээ уг хууль төсвийн төлөвлөлт, хяналт, эдийн засгийн аюулгүй байдал гэсэн олон асуудал хөндсөн томоохон өөрчлөлт хийгдэхээр орж ирсэн. Үүн дээр бүлгийн гишүүд байр сууриа нэгтгэх зайлшгүй шаардлага байгаа. Тиймээс завсарлагаа сунган уг асуудлыг үргэлжлүүлэн хэлэлцэх нь зүйтэй гэж үзсэн.

Хоёрдугаарт, уг хуультай дагалдуулан орж ирсэн төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл байгаа юм. Энэ хуулиар төсвийг өргөн барихтай холбоотой асуудлыг зохицуулсан харилцааг оруулж ирсэн. Улсын төсвийг тухайн жилийнхээ есдүгээр сарын 1-ний дотор УИХ-д өргөн мэдүүлдэг хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа. Уг он сарыг аравдугаар сарын 1-нд өргөн барина гэж мэдүүлсэн байна. Үүнийг гишүүдийн хурлаар хуучнаараа буюу есдүгээр сарын 1-ний өдрөөс өмнө өргөн мэдүүлж байх нь зүйтэй гэж үзсэн. Учир нь өргөн мэдүүлснээс хойш аудитын дүгнэлт гаргуулах, УИХ-ын гишүүд танилцах, тойрогтоо болон олон нийтэд хэлэлцүүлэг өрнүүлэх цаг гаргах хэрэгтэй болдог. Тиймээс уг хуулийн төслийг буцаах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Гуравдугаарт, төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль. Тендерийн хууль гэсэн үг. Уг хууль дээр хуульд нийцээгүй зүйлүүд орж ирсэн байна. Тэр дотроо улсын төсөв батлах онцгой бүрэн эрх УИХ-д бий. Энэ бүрэн эрхэд халдсан байж болзошгүй зүйл заалт энэ хуульд байгаа учраас эргэн харах нь зүйтэй гэж үзэж байна. Тухайлбал, чадавхид суурилсан хэрэгцээний аргаар хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээний жагсаалтад багтсан төсөл арга хэмжээний тендер шалгаруулалтыг санхүүжилтын эх үүсвэр батлагдахаас өмнө эхлүүлж болно гэж тусгасан байна. Энэ нь онцгой бүрэн эрхэд халдсан байж болзошгүй байна.

Үүнээс гадна хуулийн нэр томьёог жигдлэх зайлшгүй шаардлага байна. Нөгөө талаас тодорхой төсөлд зориулж тендерийн хуулийг өөрчлөх биш, уг хуулийг томоохон төсөл хөтөлбөрийг түргэн шуурхай явуулах боломжийг нь бүрдүүлэх асуудлыг хуулийн хүрээнд хууль нийцүүлж, олон улсын журам жишгээр оруулж ирье. Ер нь тендерийн хуульд бүрэн шинэчилсэн найруулга хийх нь зүйтэй байна. Яагаад гэвэл олон нийтийн оролцоотой, ил тод нээлттэй, бүр хиймэл оюун ухаан буюу хүнээс үл хамаарсан байдлаар шинэчлэн найруулах нь зүйтэй гэж үзэж буцаахыг дэмжсэн" гэх тайлбарыг хийв.

Гэхдээ Тендерийн хуультай хамт авлига, албан тушаалын хэргүүдийн гол халхавч бамбай болдог хоёр том агуулга хамт буцчихав.

Нэг нь Тендерийн хуулиар Төрийн нууцад оруулж байгаад шууд худалдан авалт хийдэгтэй холбоотой. Ийм байдлаар олон том хулгай гарсан. Хамгийн сүүлийнх нь ногоон автобус, ер нь нийслэлийн нийтийн тээврийн шинэчлэлүүд дандаа л ийм байдлаар олны нүднээс далд өгөлцөж, авалцах байдлаар явагдаж ирсэн байдаг. Одоо энэ Хотын захиргаа нүүж очоод байгаа асар том байгууламж тийм нууцаар л баригдсан. Алдарт нүүрсний хэрэг ч бас ийм гацаанд ороод, хоёр жил гаруйн өмнө гэрээнүүдийг нь хүчээр ил болгож байлаа. Төмөр замын гэрээнүүд гэхээр бүгд санана. Өөр олон барилга, байгууламж, худалдан авалтууд бий. Тэр бүү хэл, хууль хяналтынхан ногоон автобусны хэргийг шалгаж байх үед дуудагдаж очоод байцаалт өгсөн нэгэн албан тушаалтан “…Ингэж байгаа бол төрийн нууцад хамаарч явагдсан өмнөх бүх худалдан авалтуудыг шалга” гэж хэлсэн байдаг. Ер нь, Тендерийн хуулиар төрийн нууцад хамааруулсан болон Үндэсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой тусгай зориулалтын тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл зэргийг худалдан авахтай холбоотой харилцааг энэ хуулиар зохицуулахгүй гэсэн нь хяналтгүй хулгайн үүдийг нээсэн.  Төрийн нууцад хамаарах тендер нь нээлттэй тендер зарлахгүй, бүх мэдээлэл хаалттай болчихдог. Тендерийн оролцогч, өрсөлдөгч байхгүй тул хэн ч хэнд ч гомдол гаргахгүй. Ингээд татвар төлөгчдийн мөнгийг албан тушаалтнууд хэрхэн зарлагадсаныг та бид мэдэхгүй өнгөрдөг. Мэдэх ч эрхгүй байдаг.

2021 онд Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байхад УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр “…Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийг шинэчлэхгүй бол Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийг баталсны хэрэг гарахгүй. Өмнө нь төрийн нууцад хамаарах мэдээллийг онц чухал, маш нууц, нууц гэсэн гурван ангилалд багтаан, жагсаалтыг нь УИХ баталдаг байсан. Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийг баталснаар юуг төрийн нууцад хамааруулах, эсэх асуудлыг УИХ-ын хяналтаас гаргасан. Одоо бол юуг улсын нууцад хамааруулж, ямар мэдээллийг нээлттэй болгохыг Засгийн газар шийдэж байгаа. Улсын нууцтай холбоотой төрийн худалдан авах ажиллагааг тендер зарлахгүйгээр явуулдаг. Томоохон төслүүд, их мөнгөн дүнтэй ажлуудыг нууцад хамааруулж, тендер зарлахгүйгээр гүйцэтгүүлдэг зуршил бий болжээ. Үүний цаана мэдээжийн хэрэг том хэмжээний авлигын асуудал яригдана” гэж байсан. Өнгөрсөн жил ногоон автобусны хэрэг мандахад, одоо УИХ-ын гишүүн сайд болчихсон, тэр үед НИТХ-д байсан П.Наранбаяр “…Нууцлахгүй байхад болохоор зүйлийг яагаад нууцлаад байгаа юм. Иргэдийн татварын мөнгөөр худалдан авалт хийх, бараа үйлчилгээ авах тусгай хуультай шүү дээ. Энэ хуульд хамруулахгүйгээр худалдан авалт хийж байна гэдэг томоохон асуудал, хулгай байна гэсэн үг. Бүх төрлийн нууцыг задлах ёстой. Үнэхээр үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой тусгай галт зэвсэг, танк, их буу авахаас бусад тохиолдолд энэ хуулийн заалтыг хэрэглэх ёстой. Энэ удаад Засгийн газар нь нийслэлтэйгээ хамтарсан гэж харж байгаа. Учир нь, түгжрэлийг хариуцсан сайдын 810 автобус оруулж ирж байгаа нь нээлттэй байхгүй байгаа. Иймд холбоотой гэж харахаас өөр аргагүй” гэж байлаа. Энэ мэт олон улстөрч, хуульч, албан тушаалтнууд байр сууриа илэрхийлж байсан.

Нөгөө нь Тендерийн хуулийн хамгийн том алдаа болж яригдаад удсан “хямд үнэ”-ийг болиулж чанарыг илүүд үзэх агуулга бас УИХ дээр унаад буцчихсан байна.

Үүнийг бизнес эрхлэгчид, бүтээн байгуулагчид ихээхэн шүүмжилдэг. Өнөөдөр хоёрхон бороонд урсаж нураад алга болж байгаа хотын болоод орон нутгийн замууд чинь хямд үнийн саналын л буян шүү дээ. Яриад байвал өөр олон жишээ байна.

Энэ хууль дээр арай голтой хандаж байсан УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг “…Ер нь бол Европын, өндөр хөгжилтэй орнууд тендер сонгон шалгаруулалтын маш олон аргыг хэрэглэж байгаа. Манайх Тендерийн хууль дээр нээлттэй тендер болон нэг их сурвалжаас худалдан авалт гэсэн хоёр арга замыг заачхаад байгаа. Бусад худалдан авалтын буюу чадавхад суурилсан худалдан авалтыг нэмэлтээр оруулж ирж байгаа нь зөв. Тодруулаад хэлбэл, тодорхой хэмжээний мэдлэг, технологи, ажиллах хүчтэй компаниудыг урьж авчирч томоохон дэд бүтцийн төслүүд дээрээ хамтарч ажилладаг болно гэсэн үг. Өнөөдөр томоохон дэд бүтцийн төслүүд дээр “…Би чадна” гэсэн цүнхний компаниуд тендер авчхаад цааш нь дамлаж зарж байна. Эсвэл дотоодын болон гадаадын эрх ашгийн үүднээс гацааж байна. Мөн тендерт орсон компаниуд шалгарах нь хамаагүй, гомдол гаргаж шалгарсан компанийг шантааж хийдэг байдал хавтгайрчхаад байна. Шууд гэрээ байгуулах гээд байгаа юм биш. Процесс нь олон нийтийн өмнө ил тод явна. Хэн техникийн зөв санал өгч байна, хэн нь Монгол Улсын эрх ашигт нийцүүлж энэ төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж чадахаар байна гэдгийг нь харж шалгаруулна. Түүнээс биш хамгийн хямд үнэ өгснийг нь шалгаруулахгүй. Хулгай зэлгээнээс ангижиръя. Хариуцлагатай хийж чадах компаниудад боломж олгодог байя” гээд л байсан. Түүний хэлсэн нь зөв. Учир нь тэрбээр хуулийг уншиж судалсанд байгаа юм.

Ер нь бол 126-тай УИХ-аас хэдхэн гишүүн л хууль журмаа уншиж судалж байгаа нь өнгөрсөн хэдэн өдрийн чуулганаас ил тодорхой харагдаад байна. Голдуу шинэ гишүүдэд  энэ хамаатай. Тэгээгүйгээс, нэг хуучин гишүүн босож ирээд л “…Та нар мэдэхгүй байна шүү дээ. Энэ дотор маш ноцтой зүйл явж байна” гэнгүүт хуйгаараа тэрийг нь дагаад кноп дарчихдаг.

Яг ийм байдлаараа явбал удахгүй энэ УИХ легитимээ ч авч чадалгүй унана. Гол нь улс төрийн шалтгаанаар, улс төр ч гэж дээ, сонгуулийн дараах томилгоонд хамрагдаж чадаагүй голдуу хуучин гишүүд үүн дээр маш эвтэйхнээр хувийн улс төрөө амжуулчихаж байна. Цаашид “…Амташсан хэрээ арван гурав” гэдэг шиг яг ийм загвараар хууль батлах, унагах процесс үргэлжлэхийг үгүйсгэхээргүй боллоо. Тиймээс эрхэм шинэ гишүүд одоо хуулийн төслүүдийг уншиж сурах хэрэгтэй байгаа юм. “…Мэддэгт мэргэн цоохор” гэж үг байдаг даа?

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ НАЙМДУГААР САРЫН 29. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 167 (7411)

Сэдвүүд : #Чуулган   #Нийтлэл  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
“ЗГ-ын өрийн баталгаа гаргах зөвшөөрөл олгох тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүллээ
"“Цахилгаан дугуй” гэдэг нь нэг хүн тээвэрлэх суудалтай 16-аас дээш насны хүн жолоодохоор заасан"
Төв аймгийн Бүрэн сумыг Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагналаа
Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарухито “Чингис хаан” үндэсний музейд зочиллоо
ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
9 цагийн өмнө өмнө

ДЦС-5 төслийн шалгаруулалтад 3 оролцогч шаардлага хангаж, хураангуй жагсаалтад багтлаа

9 цагийн өмнө өмнө

“ЗГ-ын өрийн баталгаа гаргах зөвшөөрөл олгох тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүллээ

9 цагийн өмнө өмнө

"“Цахилгаан дугуй” гэдэг нь нэг хүн тээвэрлэх суудалтай 16-аас дээш насны хүн жолоодохоор заасан"

14 цагийн өмнө өмнө

Төв аймгийн Бүрэн сумыг Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагналаа

14 цагийн өмнө өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарухито “Чингис хаан” үндэсний музейд зочиллоо

14 цагийн өмнө өмнө

Ардын жүжигчин Аюурзанын Долгорт Хөдөлмөрийн баатар цол хүртээлээ

14 цагийн өмнө өмнө

Ардын уран зохиолч Пунцагийн Бадарчид Хөдөлмөрийн баатар цол хүртээлээ

14 цагийн өмнө өмнө

Үндэсний их баяр наадмын тухай хуулийн өөрчлөлтөөр үндэсний нэгдмэл үнэт зүйлийг төлөвшүүлнэ

14 цагийн өмнө өмнө

Цагдан хорих байрнаас оргосон зайлсан этгээдийг баривчиллаа

14 цагийн өмнө өмнө

"Дээлтэй Монгол-2025” наадмын үеэр замын хөдөлгөөнийг түр хязгаарлана

17 цагийн өмнө өмнө

Х.Нямбаатар:Хуушуурын зөвшөөрөл зарж байвал тэр хүмүүсийг АТГ-т шалгуул

17 цагийн өмнө өмнө

Багшийн дээдийн уулзвараас Бөхийн өргөө хүртэлх замыг нээлээ

17 цагийн өмнө өмнө

Тээврийн хэрэгсэл хулгайлан, бусдыг хутгалж, зугтсан бүлэг этгээдийг баривчиллаа

17 цагийн өмнө өмнө

Өвөлжилтийн бэлтгэл 40.6 хувийн хэрэгжилттэй байгаа

19 цагийн өмнө өмнө

“Жи Эс Би Актив ТЗК” ХХК ХБҮЦ-ны эхний купоны төлбөрийг амжилттай төллөө

19 цагийн өмнө өмнө

Наадмын нээлтийн тоглолтыг 7 дугаар сарын 11-ний 21:00 цагт дахин тоглоно

19 цагийн өмнө өмнө

“Монгол дархан: Өв, урлахуй” үзэсгэлэнгийн шилдгүүд тодорлоо

19 цагийн өмнө өмнө

Нарүхито болон Масако нар Монгол Улсад төрийн айлчлал хийхээр хүрэлцэн ирлээ

19 цагийн өмнө өмнө

Х.Тэмүүжиний хуулиар “хонгилын түлхүүр атгагч”-гүй болно

19 цагийн өмнө өмнө

Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!

19 цагийн өмнө өмнө

Л.Оюун-Эрдэнэ: АТГ дээр бариад байгаа нь улс төрийн шалтгаантай гэж үзэж байна

19 цагийн өмнө өмнө

Ажлын хэсэг болон байнгын хороодын хуралдааны тов, хэлэлцэх асуудлууд

20 цагийн өмнө өмнө

Цахилгаан хязгаарлах газрууд /2025.07.07/

20 цагийн өмнө өмнө

Цагдан хорих байрнаас оргосон этгээдийг эрэн хайж байна

20 цагийн өмнө өмнө

Зургаан цагаан мэнгэтэй улаагчин үхэр өдөр

20 цагийн өмнө өмнө

Дуу цахилгаантай аадар бороо орно

2025-07-04 өмнө

“Үл таних этгээд дүүг минь зөрж өнгөрөхдөө хутгалсан байна”

2025-07-04 өмнө

Л.Оюун-Эрдэнийн орлогыг АТГ-аас “тайлбарлах”-д 18 хоног үлдлээ

2025-07-04 өмнө

Алтны шороон ордыг биш үндсэн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна

2025-07-04 өмнө

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцээч

САНАЛ БОЛГОХ
2025-07-03 өмнө

Авто зогсоолын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхдээ оршин суугчдын саналыг авах нь зүйтэй

2025-07-02 өмнө

ТЭЦ-5 төслийн түншлэгчийг сонгох шалгаруулалтад дотоод, гадаадын 8 ААН оролцлоо

2025-07-03 өмнө

Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?

2025-07-03 өмнө

“Ганц очноос ноцсон аюул”

2025-07-02 өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, шинэчилнэ

2025-07-02 өмнө

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

2025-07-03 өмнө

У.Өнөрцэцэг: “Саруул” захын хойно гарааш буулгаж, тохижуулж байна

2025-07-03 өмнө

Багшийн дээдийн уулзвараас Бөхийн өргөө хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ

2025-07-03 өмнө

Үндэсний шигшээ багийн тамирчдад орон сууцны батламж гардууллаа

2025-07-02 өмнө

Г.Занданшатар Ерөнхий сайд учраас засаг нь “зодоон”-оос хол байж чадна

2025-07-03 өмнө

Бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, өвөлжилтийн асуудлаар Албан даалгавар гарлаа

2025-07-03 өмнө

Цахилгаан хязгаарлах газрууд /2025.07.03/

2025-07-04 өмнө

“Үл таних этгээд дүүг минь зөрж өнгөрөхдөө хутгалсан байна”

2025-07-01 өмнө

Ахмадууд хөнгөлөлттэй үнээр үйлчлүүлж болох АМРАЛТ, СУВИЛЛУУД

2025-07-03 өмнө

Үс засуулвал нас уртасна

2025-07-03 өмнө

Өдөртөө 23-25 хэм дулаан байна

2025-07-01 өмнө

“Эхлэл брэнд” ХХК-д 3150 ам.метр газрыг эзэмшүүлэх гэрчилгээг гардууллаа

2025-07-01 өмнө

Нархан хотхоноос “Home Plaza” хүртэл явган хүний замыг өргөтгөн, стандартад нийцүүлнэ

2025-07-02 өмнө

Тамирчид болон дасгалжуулагчид цол, медаль хүртээлээ

2025-07-02 өмнө

Боловсролын хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

2025-07-01 өмнө

АН-ынхан “.Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн арай даварч байна” гэжээ

2025-07-04 өмнө

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцээч

2025-07-02 өмнө

Ерөнхий сайд суурин төлөөлөгчийн газруудын тэргүүн нартай уулзлаа

2025-07-02 өмнө

МҮХАҮТ-д шилжүүлснээр төрийн дарамт, хүнд суртал буурна гэдгийг онцоллоо

2025-07-03 өмнө

Шигшээ багийн тамирчдад Ерөнхий сайдын нэрэмжит шагнал гардууллаа

2025-07-03 өмнө

Г.Занданшатан ОХУ-ын Байгалийн нөөц, Экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа

2025-07-03 өмнө

2024 оны төсвийн гүйцэтгэлийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв

2025-07-04 өмнө

Дуу цахилгаантай бага зэргийн аадар бороо орно

2025-07-01 өмнө

Үс засуулбал өнгө зүс сайжирна

2025-07-04 өмнө

Есөн улаан мэнгэтэй хөх нохой өдөр

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.