• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Боловсруулах үйлдвэрүүдээ дэмжих нь хөгжлийн чухал тулгуур юм

Уул уурхайн салбарын 100 жилийн ойд зориулсан “Mongolian mining week 2022” уул уурхайн долоо хоногийн хүрээнд “Үүсмэл ордын ашиглалт” онол, практикийн хуралдаан өчигдөр боллоо. Үүсмэл орд гэж олборлолт, боловсруулалт, баяжуулалтын явцад ялгагдсан ашигт малтмалын тодорхой агуулга бүхий дахин боловсруулахад эдийн засгийн үр ашиг гаргаж болохуйц хүдэр, ашигт малтмалын овоолгыг нэрлэдэг гэж Ашигт малтмалын тухай хуулийн 4.1.27-д заажээ. Тодруулбал, ашигт малтмалын овоолгыг баялаг болгон хувирган дэлхийн зах зээлд нийлүүлдэг боловсруулах үйлдвэрийн төлөөллүүд нэг дор цуглаж, алдаа оноо болоод ирээдүйгээ хэлэлцсэн юм.

 

Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжихийн үр ашгийн тухайд...

 

Манай улсын экспортод гаргаж буй түүхий эдийн ердөө 1.1 хувийг боловсруулсан бүтээгдэхүүн эзэлдэг. Үүний 83 хувийг “Ачит-Ихт” компанийн боловсруулсан түүхий эд дангаараа эзэлж байна. Тухайлбал, манай улсад боловсруулсан зэс үйлдвэрлэж экспортолдог хоёр компани байдаг. Үүний нэг нь “Эрдмин” компани юм. “Эрдмин” ХХК 1997 оноос эхлэн катодын цэвэр зэс, 2005 оноос эхлэн зэс утас, 2007 оноос эхлэн цахилгааны зэс утас үйлдвэрлэж эхэлжээ. Тус компани жилдээ 2500 тонн зэс үйлдвэрлэдэг.

Харин Лондонгийн металлын биржийн гишүүн, зэс боловсруулах үйлдвэрлэлээр Монголдоо тэргүүлдэг  “Ачит-Ихт” компани  жилдээ 10 мянган тонн зэс үйлдвэрлэдэг. “Ачит-Ихт” компани нь 2006 оноос “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хөвүүлэн баяжуулах технологид  тохирохгүй, балансаас хасагдсан, ядуу агуулгатай хүдрийн холимог овоолгыг гадаадын болон үндэсний томоохон компаниудтай хамтран судалгаа, туршилт хийсний үр дүнд 2014 онд үйлдвэрээ ашиглалтад оруулж байжээ. Үүнээс хойш найман жилийн туршид тус компани орчин үеийн дэвшилтэт, технологийг ашиглан ядуу агуулгатай, хүдрийн холимог овоолгыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, Лондоны металлын биржийн “А” зэрэглэлийн 99.999 хувийн цэвэршилтэй катодын зэсийг үйлдвэрлэн экспортолж байна.

Хурлын үеэр боловсруулах үйлдвэрийн компанийн тоо цөөн байгаад юу нөлөөлж байгаа талаар Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвийн Удирдах зөвлөлийн дарга П.Цагаан танилцуулсан юм. Тэрбээр  “Манай улсын экспортын 40 орчим хувийг зэс эзэлж байгаа ч боловсруулсан зэсийн экспортын эзлэх хувь маш бага байна. Тухайлбал, 2017 онд 15 мянган тонн тунгаамал зэс үйлдвэрлэж байсан бол 2022 онд 9800 тонныг үйлдвэрлэж байна. Нийт зэсийн экспортоор Монгол Улс дэлхийд топ 20-д багтдаг боловч боловсруулсан зэсийн экспортоор энэ жагсаалтад багтдаггүй. Гэтэл боловсруулах үйлдвэрийн тоо нэмэгдсэнээр нэмүү өртөг бий болж, экспортын төрөл зүйл нэмэгдэж, зах зээл өргөждөг. Мөн хөдөлмөр эрхлэлт, ажлын байр нэмэгдэхийн сацуу хүний нөөцийн чадвар сайжирдаг. Боловсруулах үйлдвэрийн ажилчид хаана ч ажиллах хэмжээний хөрвөх чадвар эзэмшсэн байдаг тухай судалгаа гарсан байдаг.  Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжье гэж Засгийн газар шийдвэр гаргасан нь сайн. Гэхдээ боловсруулах үйлдвэрээ цогцоор нь  хөгжүүлэхийн тулд зургаан асуудалд анхаарах хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, төгрөгийн ханш, инфляцийн түвшинг тогтвортой байлгах хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, эрх зүйн орчны тогтвортой байдал чухал.  Учир нь Ашигт малтмалын тухай хуульд 2006 оноос хойш 300 гаруй өөрчлөлт орсон байна. Мэдээллийн технологи хөгжсөн үед ийм олон өөрчлөлт хийх  сөрөг нөлөө ихтэй. Гуравдугаарт, инновацын бодлого хэрэгтэй. Дөрөвдүгээрт, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр дамжуулж өрсөлдөх чадварыг  сайжруулъя. Тавдугаарт, татварын орчинг өөрчлөх хэрэгтэй. Боловсруулах үйлдвэрүүд тоног төхөөрөмжөө импортоор оруулж ирэхэд нь  оноох татвараа бууруулахгүй бол өрсөлдөх чадварт сөргөөр нөлөөлнө.Зургадугаарт, АМНАТ-ыг боловсруулсан компаниуд нь давхар төлөх асуудал үүссэнийг цэгцлэх шаардлагатай.Энэ нь боловсруулах үйлдвэр хөгжихөд саад болж байгаа чухал хүчин зүйл юм. Олборлох салбараас орж ирж байгаа мөнгийг Засгийн газар эрчим хүч, хүний нөөцөд зарцуулах чиглэлд дорвитой бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна. Эдгээрийг хэрэгжүүлж чадвал хөгжих боломж бүрэн байна” гэсэн юм.

 

Тусгай зөвшөөрлийн хугацааг ТЭЗҮ-н хугацаатай ижил болгоё

 

Ашигт малтмалын тухай хуульд 2016 онд үүсмэл ордын холбогдолтой зохицуулалтууд шинээр орсноор эрх зүйн орчны үндэс бүрдсэн байдаг. Энэ нэмэлт өөрчлөлтөөр  Үүсмэл орд ашиглах тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбогдсон үйл ажиллагааны журам, Үүсмэл орд ашиглах үйл ажиллагаанд тавигдах шаардлага, үйл ажиллагаа эрхлэх журмыг баталж, 61 дүгээр тогтоол гарч байв. Үүсмэл орд ашиглах тусгай зөвшөөрлийг гурван жилийн хугацаатайгаар олгохоор хуулинд тусгасан байдаг.Гэвч Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт орсноос хойш зургаан жилийн хугацаанд үүсмэл орд ашиглах ганцхан тусгай зөвшөөрлийг олгосон нь “Ачит-Ихт” компани юм.

Хууль эрх зүйн орчинг хэрхэн өөрчилвөл зохистой талаар Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Л.Баярмандал “ААН-үүд ядуу хүдэр, бага агуулгатай борт, баяжуулалтын хаягдал зэргийг хөрсний овоолго дор булшлах байдлаар үүсмэл орд үүсэх боломжийг үгүйсгэж байгааг таслан зогсоох хэрэгтэй. Мөн үүсмэл ордыг ашиглах тусгай зөвшөөрлийг гурван жилээр олгож, сунгагдах байдлаар зохицуулсан байгааг ТЭЗҮ-ийн хугацаатай уялдуулан олгодог эрх зүйн орчин бий болгох шаардлагатай байна” гэсэн юм.

 

Экспортолсон катодын зэсийн 80 хувийг “Ачит-Ихт” компани үйлдвэрлэжээ

 

“Ачит-Ихт” компани үүсмэл ордыг ашиглах туршилт судалгаагаа геологийн судалгаа, металлургийн туршилт, судалгаа, практик туршилт гэсэн гурван үе шаттайгаар хийжээ. Энэ талаар “Ачит-Ихт” ХХК-ийн Катодын зэсийн үйлдвэрийн Судалгаа, шинжилгээ, хяналтын албаны дарга П.Очирбат “Манай компани уусгалт-металлургийн хүндэвтэр нөхцөлтэй гэж тооцогдох зэсийн үүсмэл ордыг туршилт судалгаанд тулгуурлан, шинэлэг техник технологи арга аргачлалыг нэвтрүүлэн амжилттай ажиллаж байна. Үүсмэл ордыг ашиглах туршлага хуримтлуулж энэ чиглэлийн үйл ажиллагаагаар Монгол Улсын уул уурхайн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж чадахуйц инженер техникийн баг хамт олны нэг болж чадлаа. Судалгааны үр дүнд тулгуурлан энэ онд үүсмэл ордын ашиглалтын нөөцийг нэмэгдүүлэх ТЭЗҮ-ийн тодотголоо батлуулахаар ажиллаж байна. Монгол Улсын зэсийн ордууд порфирийн үүсэл гаралтай ба тэдгээрээс бий болсон үүсмэл ордуудыг уусгалтын аргаар боловсруулж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж байна” гэв.

“Ачит-Ихт” компани боловсруулах үйлдвэрлэлээр 2021 оны байдлаар ДНБ-ий 0.6 хувийг бүрдүүлж, улс орны эдийн засагт бодитой хувь нэмрээ оруулжээ.  Мөн “Ачит-Ихт” компани нь 2021 оны байдлаар Монгол Улсын экспортолсон катодын зэсийн 80 хувийг үйлдвэрлэсэн байна. Тиймдээ тус компани  “Олборлолтоос боловсруулалтад, боловсруулалтаас бүтээгдэхүүнд” уриан дор нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийн төлөө ажилладаг байна. Үүнээс гадна “Ачит-Ихт” компани тэсэлгээ хийх боломж, цооногийн судалгаа, био уусгалтын судалгаа зэргийг эрчимтэй хийж, үйлдвэрлэлийн нөөцөө 20 хувиар нэмэгдүүлэх ойрын зорилт тавьжээ.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 22. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 183 (6915)

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Хуулийг хуумгай батлахгүй байх буюу Зөвлөлдөх санал асуулгын боломжууд
АРДЧИЛЛЫН МУХАРДАЛ БА ШИЙДЭЛ
Далайсан гар буцдаггүй, яс хугарах юу ч биш
С.Зоригийг хөнөөсөн нь “Эрдэнэт”-тэй холбоотой юу?!



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Боловсруулах үйлдвэрүүдээ дэмжих нь хөгжлийн чухал тулгуур юм

Уул уурхайн салбарын 100 жилийн ойд зориулсан “Mongolian mining week 2022” уул уурхайн долоо хоногийн хүрээнд “Үүсмэл ордын ашиглалт” онол, практикийн хуралдаан өчигдөр боллоо. Үүсмэл орд гэж олборлолт, боловсруулалт, баяжуулалтын явцад ялгагдсан ашигт малтмалын тодорхой агуулга бүхий дахин боловсруулахад эдийн засгийн үр ашиг гаргаж болохуйц хүдэр, ашигт малтмалын овоолгыг нэрлэдэг гэж Ашигт малтмалын тухай хуулийн 4.1.27-д заажээ. Тодруулбал, ашигт малтмалын овоолгыг баялаг болгон хувирган дэлхийн зах зээлд нийлүүлдэг боловсруулах үйлдвэрийн төлөөллүүд нэг дор цуглаж, алдаа оноо болоод ирээдүйгээ хэлэлцсэн юм.

 

Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжихийн үр ашгийн тухайд...

 

Манай улсын экспортод гаргаж буй түүхий эдийн ердөө 1.1 хувийг боловсруулсан бүтээгдэхүүн эзэлдэг. Үүний 83 хувийг “Ачит-Ихт” компанийн боловсруулсан түүхий эд дангаараа эзэлж байна. Тухайлбал, манай улсад боловсруулсан зэс үйлдвэрлэж экспортолдог хоёр компани байдаг. Үүний нэг нь “Эрдмин” компани юм. “Эрдмин” ХХК 1997 оноос эхлэн катодын цэвэр зэс, 2005 оноос эхлэн зэс утас, 2007 оноос эхлэн цахилгааны зэс утас үйлдвэрлэж эхэлжээ. Тус компани жилдээ 2500 тонн зэс үйлдвэрлэдэг.

Харин Лондонгийн металлын биржийн гишүүн, зэс боловсруулах үйлдвэрлэлээр Монголдоо тэргүүлдэг  “Ачит-Ихт” компани  жилдээ 10 мянган тонн зэс үйлдвэрлэдэг. “Ачит-Ихт” компани нь 2006 оноос “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хөвүүлэн баяжуулах технологид  тохирохгүй, балансаас хасагдсан, ядуу агуулгатай хүдрийн холимог овоолгыг гадаадын болон үндэсний томоохон компаниудтай хамтран судалгаа, туршилт хийсний үр дүнд 2014 онд үйлдвэрээ ашиглалтад оруулж байжээ. Үүнээс хойш найман жилийн туршид тус компани орчин үеийн дэвшилтэт, технологийг ашиглан ядуу агуулгатай, хүдрийн холимог овоолгыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, Лондоны металлын биржийн “А” зэрэглэлийн 99.999 хувийн цэвэршилтэй катодын зэсийг үйлдвэрлэн экспортолж байна.

Хурлын үеэр боловсруулах үйлдвэрийн компанийн тоо цөөн байгаад юу нөлөөлж байгаа талаар Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвийн Удирдах зөвлөлийн дарга П.Цагаан танилцуулсан юм. Тэрбээр  “Манай улсын экспортын 40 орчим хувийг зэс эзэлж байгаа ч боловсруулсан зэсийн экспортын эзлэх хувь маш бага байна. Тухайлбал, 2017 онд 15 мянган тонн тунгаамал зэс үйлдвэрлэж байсан бол 2022 онд 9800 тонныг үйлдвэрлэж байна. Нийт зэсийн экспортоор Монгол Улс дэлхийд топ 20-д багтдаг боловч боловсруулсан зэсийн экспортоор энэ жагсаалтад багтдаггүй. Гэтэл боловсруулах үйлдвэрийн тоо нэмэгдсэнээр нэмүү өртөг бий болж, экспортын төрөл зүйл нэмэгдэж, зах зээл өргөждөг. Мөн хөдөлмөр эрхлэлт, ажлын байр нэмэгдэхийн сацуу хүний нөөцийн чадвар сайжирдаг. Боловсруулах үйлдвэрийн ажилчид хаана ч ажиллах хэмжээний хөрвөх чадвар эзэмшсэн байдаг тухай судалгаа гарсан байдаг.  Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжье гэж Засгийн газар шийдвэр гаргасан нь сайн. Гэхдээ боловсруулах үйлдвэрээ цогцоор нь  хөгжүүлэхийн тулд зургаан асуудалд анхаарах хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, төгрөгийн ханш, инфляцийн түвшинг тогтвортой байлгах хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, эрх зүйн орчны тогтвортой байдал чухал.  Учир нь Ашигт малтмалын тухай хуульд 2006 оноос хойш 300 гаруй өөрчлөлт орсон байна. Мэдээллийн технологи хөгжсөн үед ийм олон өөрчлөлт хийх  сөрөг нөлөө ихтэй. Гуравдугаарт, инновацын бодлого хэрэгтэй. Дөрөвдүгээрт, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр дамжуулж өрсөлдөх чадварыг  сайжруулъя. Тавдугаарт, татварын орчинг өөрчлөх хэрэгтэй. Боловсруулах үйлдвэрүүд тоног төхөөрөмжөө импортоор оруулж ирэхэд нь  оноох татвараа бууруулахгүй бол өрсөлдөх чадварт сөргөөр нөлөөлнө.Зургадугаарт, АМНАТ-ыг боловсруулсан компаниуд нь давхар төлөх асуудал үүссэнийг цэгцлэх шаардлагатай.Энэ нь боловсруулах үйлдвэр хөгжихөд саад болж байгаа чухал хүчин зүйл юм. Олборлох салбараас орж ирж байгаа мөнгийг Засгийн газар эрчим хүч, хүний нөөцөд зарцуулах чиглэлд дорвитой бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна. Эдгээрийг хэрэгжүүлж чадвал хөгжих боломж бүрэн байна” гэсэн юм.

 

Тусгай зөвшөөрлийн хугацааг ТЭЗҮ-н хугацаатай ижил болгоё

 

Ашигт малтмалын тухай хуульд 2016 онд үүсмэл ордын холбогдолтой зохицуулалтууд шинээр орсноор эрх зүйн орчны үндэс бүрдсэн байдаг. Энэ нэмэлт өөрчлөлтөөр  Үүсмэл орд ашиглах тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбогдсон үйл ажиллагааны журам, Үүсмэл орд ашиглах үйл ажиллагаанд тавигдах шаардлага, үйл ажиллагаа эрхлэх журмыг баталж, 61 дүгээр тогтоол гарч байв. Үүсмэл орд ашиглах тусгай зөвшөөрлийг гурван жилийн хугацаатайгаар олгохоор хуулинд тусгасан байдаг.Гэвч Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт орсноос хойш зургаан жилийн хугацаанд үүсмэл орд ашиглах ганцхан тусгай зөвшөөрлийг олгосон нь “Ачит-Ихт” компани юм.

Хууль эрх зүйн орчинг хэрхэн өөрчилвөл зохистой талаар Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Л.Баярмандал “ААН-үүд ядуу хүдэр, бага агуулгатай борт, баяжуулалтын хаягдал зэргийг хөрсний овоолго дор булшлах байдлаар үүсмэл орд үүсэх боломжийг үгүйсгэж байгааг таслан зогсоох хэрэгтэй. Мөн үүсмэл ордыг ашиглах тусгай зөвшөөрлийг гурван жилээр олгож, сунгагдах байдлаар зохицуулсан байгааг ТЭЗҮ-ийн хугацаатай уялдуулан олгодог эрх зүйн орчин бий болгох шаардлагатай байна” гэсэн юм.

 

Экспортолсон катодын зэсийн 80 хувийг “Ачит-Ихт” компани үйлдвэрлэжээ

 

“Ачит-Ихт” компани үүсмэл ордыг ашиглах туршилт судалгаагаа геологийн судалгаа, металлургийн туршилт, судалгаа, практик туршилт гэсэн гурван үе шаттайгаар хийжээ. Энэ талаар “Ачит-Ихт” ХХК-ийн Катодын зэсийн үйлдвэрийн Судалгаа, шинжилгээ, хяналтын албаны дарга П.Очирбат “Манай компани уусгалт-металлургийн хүндэвтэр нөхцөлтэй гэж тооцогдох зэсийн үүсмэл ордыг туршилт судалгаанд тулгуурлан, шинэлэг техник технологи арга аргачлалыг нэвтрүүлэн амжилттай ажиллаж байна. Үүсмэл ордыг ашиглах туршлага хуримтлуулж энэ чиглэлийн үйл ажиллагаагаар Монгол Улсын уул уурхайн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж чадахуйц инженер техникийн баг хамт олны нэг болж чадлаа. Судалгааны үр дүнд тулгуурлан энэ онд үүсмэл ордын ашиглалтын нөөцийг нэмэгдүүлэх ТЭЗҮ-ийн тодотголоо батлуулахаар ажиллаж байна. Монгол Улсын зэсийн ордууд порфирийн үүсэл гаралтай ба тэдгээрээс бий болсон үүсмэл ордуудыг уусгалтын аргаар боловсруулж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж байна” гэв.

“Ачит-Ихт” компани боловсруулах үйлдвэрлэлээр 2021 оны байдлаар ДНБ-ий 0.6 хувийг бүрдүүлж, улс орны эдийн засагт бодитой хувь нэмрээ оруулжээ.  Мөн “Ачит-Ихт” компани нь 2021 оны байдлаар Монгол Улсын экспортолсон катодын зэсийн 80 хувийг үйлдвэрлэсэн байна. Тиймдээ тус компани  “Олборлолтоос боловсруулалтад, боловсруулалтаас бүтээгдэхүүнд” уриан дор нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийн төлөө ажилладаг байна. Үүнээс гадна “Ачит-Ихт” компани тэсэлгээ хийх боломж, цооногийн судалгаа, био уусгалтын судалгаа зэргийг эрчимтэй хийж, үйлдвэрлэлийн нөөцөө 20 хувиар нэмэгдүүлэх ойрын зорилт тавьжээ.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 22. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 183 (6915)



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Хөлбөмбөг ДАШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Засгийн газар
  • •Нийтлэл
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Нийслэл
  • •Бөхийн төрлүүд
  • •Аймгуудын мэдээлэл
  • •Сурвалжлага
  • •Ерөнхийлөгч
  • •ММ-ын тодруулга
  • •Чуулган
  • •Улсын Онцгой Комисс
  • •Эрүүл мэнд
  • •Кино, театр
  • •Гэмт хэрэг
ХУРААХ
Монгол Улс дэлхийд далд уурхайн...
Орос цэргийн албан хаагчдаа...

Боловсруулах үйлдвэрүүдээ дэмжих нь хөгжлийн чухал тулгуур юм

ДОЛЖИНЖАВ 2022-09-22
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
Боловсруулах үйлдвэрүүдээ дэмжих нь хөгжлийн чухал тулгуур юм

Уул уурхайн салбарын 100 жилийн ойд зориулсан “Mongolian mining week 2022” уул уурхайн долоо хоногийн хүрээнд “Үүсмэл ордын ашиглалт” онол, практикийн хуралдаан өчигдөр боллоо. Үүсмэл орд гэж олборлолт, боловсруулалт, баяжуулалтын явцад ялгагдсан ашигт малтмалын тодорхой агуулга бүхий дахин боловсруулахад эдийн засгийн үр ашиг гаргаж болохуйц хүдэр, ашигт малтмалын овоолгыг нэрлэдэг гэж Ашигт малтмалын тухай хуулийн 4.1.27-д заажээ. Тодруулбал, ашигт малтмалын овоолгыг баялаг болгон хувирган дэлхийн зах зээлд нийлүүлдэг боловсруулах үйлдвэрийн төлөөллүүд нэг дор цуглаж, алдаа оноо болоод ирээдүйгээ хэлэлцсэн юм.

 

Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжихийн үр ашгийн тухайд...

 

Манай улсын экспортод гаргаж буй түүхий эдийн ердөө 1.1 хувийг боловсруулсан бүтээгдэхүүн эзэлдэг. Үүний 83 хувийг “Ачит-Ихт” компанийн боловсруулсан түүхий эд дангаараа эзэлж байна. Тухайлбал, манай улсад боловсруулсан зэс үйлдвэрлэж экспортолдог хоёр компани байдаг. Үүний нэг нь “Эрдмин” компани юм. “Эрдмин” ХХК 1997 оноос эхлэн катодын цэвэр зэс, 2005 оноос эхлэн зэс утас, 2007 оноос эхлэн цахилгааны зэс утас үйлдвэрлэж эхэлжээ. Тус компани жилдээ 2500 тонн зэс үйлдвэрлэдэг.

Харин Лондонгийн металлын биржийн гишүүн, зэс боловсруулах үйлдвэрлэлээр Монголдоо тэргүүлдэг  “Ачит-Ихт” компани  жилдээ 10 мянган тонн зэс үйлдвэрлэдэг. “Ачит-Ихт” компани нь 2006 оноос “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хөвүүлэн баяжуулах технологид  тохирохгүй, балансаас хасагдсан, ядуу агуулгатай хүдрийн холимог овоолгыг гадаадын болон үндэсний томоохон компаниудтай хамтран судалгаа, туршилт хийсний үр дүнд 2014 онд үйлдвэрээ ашиглалтад оруулж байжээ. Үүнээс хойш найман жилийн туршид тус компани орчин үеийн дэвшилтэт, технологийг ашиглан ядуу агуулгатай, хүдрийн холимог овоолгыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, Лондоны металлын биржийн “А” зэрэглэлийн 99.999 хувийн цэвэршилтэй катодын зэсийг үйлдвэрлэн экспортолж байна.

Хурлын үеэр боловсруулах үйлдвэрийн компанийн тоо цөөн байгаад юу нөлөөлж байгаа талаар Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвийн Удирдах зөвлөлийн дарга П.Цагаан танилцуулсан юм. Тэрбээр  “Манай улсын экспортын 40 орчим хувийг зэс эзэлж байгаа ч боловсруулсан зэсийн экспортын эзлэх хувь маш бага байна. Тухайлбал, 2017 онд 15 мянган тонн тунгаамал зэс үйлдвэрлэж байсан бол 2022 онд 9800 тонныг үйлдвэрлэж байна. Нийт зэсийн экспортоор Монгол Улс дэлхийд топ 20-д багтдаг боловч боловсруулсан зэсийн экспортоор энэ жагсаалтад багтдаггүй. Гэтэл боловсруулах үйлдвэрийн тоо нэмэгдсэнээр нэмүү өртөг бий болж, экспортын төрөл зүйл нэмэгдэж, зах зээл өргөждөг. Мөн хөдөлмөр эрхлэлт, ажлын байр нэмэгдэхийн сацуу хүний нөөцийн чадвар сайжирдаг. Боловсруулах үйлдвэрийн ажилчид хаана ч ажиллах хэмжээний хөрвөх чадвар эзэмшсэн байдаг тухай судалгаа гарсан байдаг.  Олборлолтоос боловсруулалт руу шилжье гэж Засгийн газар шийдвэр гаргасан нь сайн. Гэхдээ боловсруулах үйлдвэрээ цогцоор нь  хөгжүүлэхийн тулд зургаан асуудалд анхаарах хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, төгрөгийн ханш, инфляцийн түвшинг тогтвортой байлгах хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, эрх зүйн орчны тогтвортой байдал чухал.  Учир нь Ашигт малтмалын тухай хуульд 2006 оноос хойш 300 гаруй өөрчлөлт орсон байна. Мэдээллийн технологи хөгжсөн үед ийм олон өөрчлөлт хийх  сөрөг нөлөө ихтэй. Гуравдугаарт, инновацын бодлого хэрэгтэй. Дөрөвдүгээрт, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр дамжуулж өрсөлдөх чадварыг  сайжруулъя. Тавдугаарт, татварын орчинг өөрчлөх хэрэгтэй. Боловсруулах үйлдвэрүүд тоног төхөөрөмжөө импортоор оруулж ирэхэд нь  оноох татвараа бууруулахгүй бол өрсөлдөх чадварт сөргөөр нөлөөлнө.Зургадугаарт, АМНАТ-ыг боловсруулсан компаниуд нь давхар төлөх асуудал үүссэнийг цэгцлэх шаардлагатай.Энэ нь боловсруулах үйлдвэр хөгжихөд саад болж байгаа чухал хүчин зүйл юм. Олборлох салбараас орж ирж байгаа мөнгийг Засгийн газар эрчим хүч, хүний нөөцөд зарцуулах чиглэлд дорвитой бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна. Эдгээрийг хэрэгжүүлж чадвал хөгжих боломж бүрэн байна” гэсэн юм.

 

Тусгай зөвшөөрлийн хугацааг ТЭЗҮ-н хугацаатай ижил болгоё

 

Ашигт малтмалын тухай хуульд 2016 онд үүсмэл ордын холбогдолтой зохицуулалтууд шинээр орсноор эрх зүйн орчны үндэс бүрдсэн байдаг. Энэ нэмэлт өөрчлөлтөөр  Үүсмэл орд ашиглах тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбогдсон үйл ажиллагааны журам, Үүсмэл орд ашиглах үйл ажиллагаанд тавигдах шаардлага, үйл ажиллагаа эрхлэх журмыг баталж, 61 дүгээр тогтоол гарч байв. Үүсмэл орд ашиглах тусгай зөвшөөрлийг гурван жилийн хугацаатайгаар олгохоор хуулинд тусгасан байдаг.Гэвч Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт орсноос хойш зургаан жилийн хугацаанд үүсмэл орд ашиглах ганцхан тусгай зөвшөөрлийг олгосон нь “Ачит-Ихт” компани юм.

Хууль эрх зүйн орчинг хэрхэн өөрчилвөл зохистой талаар Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Л.Баярмандал “ААН-үүд ядуу хүдэр, бага агуулгатай борт, баяжуулалтын хаягдал зэргийг хөрсний овоолго дор булшлах байдлаар үүсмэл орд үүсэх боломжийг үгүйсгэж байгааг таслан зогсоох хэрэгтэй. Мөн үүсмэл ордыг ашиглах тусгай зөвшөөрлийг гурван жилээр олгож, сунгагдах байдлаар зохицуулсан байгааг ТЭЗҮ-ийн хугацаатай уялдуулан олгодог эрх зүйн орчин бий болгох шаардлагатай байна” гэсэн юм.

 

Экспортолсон катодын зэсийн 80 хувийг “Ачит-Ихт” компани үйлдвэрлэжээ

 

“Ачит-Ихт” компани үүсмэл ордыг ашиглах туршилт судалгаагаа геологийн судалгаа, металлургийн туршилт, судалгаа, практик туршилт гэсэн гурван үе шаттайгаар хийжээ. Энэ талаар “Ачит-Ихт” ХХК-ийн Катодын зэсийн үйлдвэрийн Судалгаа, шинжилгээ, хяналтын албаны дарга П.Очирбат “Манай компани уусгалт-металлургийн хүндэвтэр нөхцөлтэй гэж тооцогдох зэсийн үүсмэл ордыг туршилт судалгаанд тулгуурлан, шинэлэг техник технологи арга аргачлалыг нэвтрүүлэн амжилттай ажиллаж байна. Үүсмэл ордыг ашиглах туршлага хуримтлуулж энэ чиглэлийн үйл ажиллагаагаар Монгол Улсын уул уурхайн хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж чадахуйц инженер техникийн баг хамт олны нэг болж чадлаа. Судалгааны үр дүнд тулгуурлан энэ онд үүсмэл ордын ашиглалтын нөөцийг нэмэгдүүлэх ТЭЗҮ-ийн тодотголоо батлуулахаар ажиллаж байна. Монгол Улсын зэсийн ордууд порфирийн үүсэл гаралтай ба тэдгээрээс бий болсон үүсмэл ордуудыг уусгалтын аргаар боловсруулж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж байна” гэв.

“Ачит-Ихт” компани боловсруулах үйлдвэрлэлээр 2021 оны байдлаар ДНБ-ий 0.6 хувийг бүрдүүлж, улс орны эдийн засагт бодитой хувь нэмрээ оруулжээ.  Мөн “Ачит-Ихт” компани нь 2021 оны байдлаар Монгол Улсын экспортолсон катодын зэсийн 80 хувийг үйлдвэрлэсэн байна. Тиймдээ тус компани  “Олборлолтоос боловсруулалтад, боловсруулалтаас бүтээгдэхүүнд” уриан дор нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийн төлөө ажилладаг байна. Үүнээс гадна “Ачит-Ихт” компани тэсэлгээ хийх боломж, цооногийн судалгаа, био уусгалтын судалгаа зэргийг эрчимтэй хийж, үйлдвэрлэлийн нөөцөө 20 хувиар нэмэгдүүлэх ойрын зорилт тавьжээ.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2022 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 22. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 183 (6915)

ФОТО:

Сэдвүүд : #Нийтлэл  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Хуулийг хуумгай батлахгүй байх буюу Зөвлөлдөх санал асуулгын боломжууд
АРДЧИЛЛЫН МУХАРДАЛ БА ШИЙДЭЛ
Далайсан гар буцдаггүй, яс хугарах юу ч биш
С.Зоригийг хөнөөсөн нь “Эрдэнэт”-тэй холбоотой юу?!
МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ

АНХААРУУЛГА:Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд mminfo.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 99998796 утсаар хүлээн авна.

ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
22 цагийн өмнө өмнө

ТУУЛ ГОЛЫН ДЭЭГҮҮР МАШИН ЯВУУЛАХГҮЙ

23 цагийн өмнө өмнө

NBA-ын талбайд болсон тоглолтын шилдэг 10 (23-01-28)

1 өдрийн өмнө өмнө

Э.Даваачимэг монголын багийн анхны алтан медалийг авчирав

1 өдрийн өмнө өмнө

Дархан аварга Б.Бат-Эрдэнэ Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэрэмжит цомыг үүрд хадгалуулахаар гардуулж өглөө

1 өдрийн өмнө өмнө

Г.Отгонжаргал, Х.Болортуяа нар хүрэл медаль хүртлээ

1 өдрийн өмнө өмнө

Өдөртөө 9-11 градус хүйтэн байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Ерөнхийлөгч “Олон нийтийн сүлжээнд хүний эрхийг хамгаалах тухай” хуульд хориг тавилаа

2 өдрийн өмнө өмнө

Хуулийг хуумгай батлахгүй байх буюу Зөвлөлдөх санал асуулгын боломжууд

2 өдрийн өмнө өмнө

АРДЧИЛЛЫН МУХАРДАЛ БА ШИЙДЭЛ

2 өдрийн өмнө өмнө

ОУЖБХ-ны энэ оны анхны гран при ангилалын тэмцээн өнөөдөр эхэлнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Далайсан гар буцдаггүй, яс хугарах юу ч биш

2 өдрийн өмнө өмнө

“Ерөнхийлөгчийн илгээлт-2100” хөтөлбөрийн эздэд захиа, даалгавар гардуулав

2 өдрийн өмнө өмнө

Леброн Жеймс болон Яннис Антетокумпо нар баг ахална

2 өдрийн өмнө өмнө

Өчигдөр 62 жолооч согтуу жолоо барьж, 149 хүн эрүүлжүүлэхэд хоножээ

2 өдрийн өмнө өмнө

“Амар байна уу 2023” үзэсгэлэнд 1000 гаруй жижиг, дунд бизнес эрхлэгч түрээс төлөхгүй оролцож байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Г.Ганхүү: Ардчилсан улсын үнэт зүйлд биш зөвхөн Тоталитар улсад л байхуйц энэ хуульд хориг тавина гэж найдъя

2 өдрийн өмнө өмнө

ЦЕГ: Приус автомашины нүүрсэн янданг хулгайлдаг 12 этгээдийг шалгаж байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Эрэгтэй боксчид Азийн АШТ-ээс гурван жинд медаль хүртлээ

2 өдрийн өмнө өмнө

13А маягтыг цахим хэлбэрт шилжүүлэх ажлыг энэ сарын 30-наас туршилтын журмаар нэвтрүүлэхээр төлөвлөсөн

2 өдрийн өмнө өмнө

Машин угаахад монголчууд 80-100 литр цэвэр ус, Солонгосчууд 0.3-1.2 литр саарал ус хэрэглэдэг

2 өдрийн өмнө өмнө

С.Зоригийг хөнөөсөн нь “Эрдэнэт”-тэй холбоотой юу?!

2 өдрийн өмнө өмнө

Үндсэн хууль, АН-ын дарга, нүүрсний дуулиантай долоо хоног

2 өдрийн өмнө өмнө

Үс засуулвал өнгө зүс сайжирна

2 өдрийн өмнө өмнө

Өдөртөө 14-16 градус хүйтэн байна

2 өдрийн өмнө өмнө

NBA-ын талбайд болсон тоглолтын шилдэг 10 (23-01-27)

2023-01-26 өмнө

Уорриорс эцсийн мөчид ялалт байгууллаа

2023-01-26 өмнө

Нетс болон Сиксерс багуудын сүүлйин хоёр минутын бичлэг

2023-01-26 өмнө

Димиан Лилард 60 оноо авч баг нь хожлоо

2023-01-26 өмнө

Д.Амарбаясгалан: Төрийн өмчит компаниудад нээлттэй сонгон шалгаруулалтаар ажилд ордог жишиг бий болж байна

2023-01-26 өмнө

Хакүхо М.Даваажаргалын зодог тайлах ёслол энэ сарын 28-нд гарагт болно

САНАЛ БОЛГОХ
2023-01-25 өмнө

Ирэх сараас ипотекийн зээл олголт хэвийн болно

2023-01-24 өмнө

Ээжүүд: "50 саяын орлоготой" гэж будилуулаад хүүхдийн мөнгөнөөс хасагдсан

2023-01-25 өмнө

Казанийн од хэрхэн олимпийн аварга болов

2023-01-25 өмнө

Есөн настай хүүхэд чарганаас унаж нас баржээ

2023-01-23 өмнө

Арсенал талбайдаа Манюг хожиж, хүснэгтийг тэргүүлж байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Далайсан гар буцдаггүй, яс хугарах юу ч биш

2023-01-24 өмнө

Э.Дөлгөөн: Урьдчилсан шатны тоглолтод шигшээ багтайгаа тогловол бүхнээ дайчилна

2023-01-23 өмнө

“Улс төр”-тэй хэргүүд урагшлах уу, удаашрах уу?!

2 өдрийн өмнө өмнө

Хуулийг хуумгай батлахгүй байх буюу Зөвлөлдөх санал асуулгын боломжууд

2023-01-23 өмнө

Л.Оюун-Эрдэнэ: Шүүх дээр хэрэг “барьдаг”-ийн ард авлигал байгаа шүү

2 өдрийн өмнө өмнө

АРДЧИЛЛЫН МУХАРДАЛ БА ШИЙДЭЛ

2023-01-24 өмнө

Лос Анжелес Лейкэрс солилцоо хийж Руи Хачимураг багтаа нэгтгэлээ

2023-01-23 өмнө

Сурагчдын хичээл нэгдүгээр сарын 30-нд эхэлнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Ерөнхийлөгч “Олон нийтийн сүлжээнд хүний эрхийг хамгаалах тухай” хуульд хориг тавилаа

2023-01-24 өмнө

NBA-ын 14 дэх долоо хоногийн шилдэг тоглогчдын бичлэг

2 өдрийн өмнө өмнө

Леброн Жеймс болон Яннис Антетокумпо нар баг ахална

2023-01-25 өмнө

Н.Уртнасанг “өшиглөөд” сайд болсон Б.Бат-Эрдэнэ утааг барсангүй дээ?!

2023-01-26 өмнө

Красноярскийн дэвжээнд манай улсаас С.Цэрэнчимэд, П.Орхон тэргүүтэй бөхчүүд барилдана

2 өдрийн өмнө өмнө

ОУЖБХ-ны энэ оны анхны гран при ангилалын тэмцээн өнөөдөр эхэлнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

С.Зоригийг хөнөөсөн нь “Эрдэнэт”-тэй холбоотой юу?!

2 өдрийн өмнө өмнө

Г.Ганхүү: Ардчилсан улсын үнэт зүйлд биш зөвхөн Тоталитар улсад л байхуйц энэ хуульд хориг тавина гэж найдъя

2023-01-25 өмнө

Импортолж байгаа 92 октантай автобензины гаалийн албан татварыг нэг жилийн хугацаанд чөлөөллөө

2023-01-25 өмнө

NBA-ын 14 дэх долоо хоногийн шилдэг тохолтын бичлэг

2023-01-26 өмнө

Нүүрсний хэргээр 13 тэрбумын хөрөнгө битүүмжилж, 66 хүнийг яллагдагчаар татав

2023-01-23 өмнө

АНУ-д Хятадын цагаан сарын баярын үеэр зэвсэгт этгээд гал нээжээ

2023-01-26 өмнө

Д.Амарбаясгалан: Төрийн өмчит компаниудад нээлттэй сонгон шалгаруулалтаар ажилд ордог жишиг бий болж байна

2023-01-25 өмнө

Дараагийн ээлжийн автобусууд хоёрдугаар сарын дундуур Улаанбаатар хотод ирнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Машин угаахад монголчууд 80-100 литр цэвэр ус, Солонгосчууд 0.3-1.2 литр саарал ус хэрэглэдэг

2 өдрийн өмнө өмнө

“Амар байна уу 2023” үзэсгэлэнд 1000 гаруй жижиг, дунд бизнес эрхлэгч түрээс төлөхгүй оролцож байна

2023-01-23 өмнө

“Ард түмнээ сонсъё” аяныг хэрэгжүүлнэ

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.