• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Хууль бусаар самар түүвэл нэг сая 250 мянган төгрөгөөр торгоно

Намрын сэрүү орохтой зэрэгцээд хууль бус самрын худалдаалчид ихэсдэг. Хушны самрыг гүйцэд боловсорч гүйцээгүй үед нь түүж, түүхий самар худалдаалах, түүнийг нь авч идэх хүмүүс ч олширлоо. Тиймээс МХЕГ-ын Байгаль орчин, уул уурхайн хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч Ч.Нямдаваагаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
 

-Иргэд зах, худалдааны төв, гудамжинд түүхий самар зарж байна. Хушны самар зарах зөвшөөрлийг хэзээ өгдөг юм бэ?
 -Юуны өмнө хуш модны талаар мэдээлэл өгье. Хуш мод нь Монгол орны ойн ихэнх хувийг эзэлдэг. 25-40 настайдаа боргоцой өгч эхэлдэг бөгөөд 300-400 жил насалдаг нэг төрлийн модлог ургамал юм. Самар ургадаг хушин ойн нийт талбай 683.9 мянган га, нөөц 120.8 сая шоометр байдаг. Энэ нь манай улсын байгалийн ойн талбайн 5.6 хувь, ойн нөөцийн 9.2 хувийг эзэлдэг гэсэн үг. Хушин ой нь усыг зохицуулан хамгаалах, цэвэршүүлэх, хөрсийг элэгдэл эвдрэлээс хамгаалах, уур амьсгалыг зөөлрүүлэх, хүлэмжийн хийг шингээх, амьтан, ургамал, бичил биетний амьдрах тааламжтай орчныг бүрдүүлэх, мөнх цэвдгийг тогтоон барих зэрэг экологийн өндөр ач холбогдолтой.

Мөн ойд амьдардаг олон зүйл амьтан, шувууны үндсэн идэш тэжээлийн нөөцийг бүрдүүлдэг, фитонцид, эфирийн тос их ялгаруулдаг нь орчны агаарыг эрүүлжүүлж цэвэршүүлдгээрээ онцлогтой. Жил бүр хушны самрыг хууль бусаар бэлтгэх асуудал яригддаг. Иргэд хушны самрыг гүйцэт боловсроогүй үед нь түүж, түүнийгээ борлуулж байна. Үүнд манай аймаг, сум, дүүрэг дэх мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн байцаагч, байгаль хамгаалагчид хяналт тавьж, гарсан зөрчлүүдийг таслан зогсоох арга хэмжээ авч  ажилладаг. Гэсэн хэдий ч хушны самрыг хууль бусаар бэлтгэсээр байгаа.

Энэ нь нэг талаараа эрэлт хэрэгцээ байгаагийн шинж юм. Байгалийн бүтээгдэхүүн хямд өртөгтэй, өндөр үнээр худалдаалагддаг учраас иргэд их хэмжээгээр самар түүдэг. Өмнө нь хуулиараа хушны самрыг аравдугаар сарын 15-наас гуравдугаар сарын 15 хүртэлх хугацаанд түүхийг зөвшөөрдөг байсан. Харин сүүлд журам нь шинэчлэгдэж, самрын болцоос хамаарч түүдэг болсон.

-Самар зарах зөвшөөрлийг хэрхэн олгодог вэ?
-Жил бүр тухайн орон нутагт ажиллаж байгаа ойн анги, байгаль хамгаалагч, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны дэргэдэх “Ойн судалгаа хөгжлийн төв” зэрэг байгууллагууд хамтарч  өөрийн нутаг дахь самрын нөөцийг тогтоодог. Нэг үгээр хэлбэл, тухайн жилийн ургацыг тодорхойлж, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яаманд саналаа ирүүлдэг. Тодруулбал, Хөвсгөл аймгийн тэр суманд самрын ургац сайн, тэр суманд муу байгаа учраас түүж болохгүй гэдгийг судалгааны үр дүнгээр гаргаж, яаманд санал гаргадаг юм. Үүний дараа самар түүх газрууд тодорхой болдог.

Ойн тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлд иргэн, ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагад ойн дагалт баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичгийг тухайн ойн анги /байхгүй бол тухайн нутаг дэвсгэрийн байгаль хамгаалагч/ олгоно гэж заасан байдаг. Гэтэл иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууд хугацаанаас нь өмнө самрыг хууль бусаар бэлтгэж, худалдаалдаг. Энэ нь байгаль орчинд маш сөрөг нөлөөтэй.

-Хушны самрыг эрт түүх нь байгаль орчинд ямар сөрөг талтай вэ?
-Мэдээж хэрэг гүйцэд боловсроогүй үр жимсийг түүнэ гэдэг байгаль орчинд ихээхэн халтай. Тухайлбал, иргэд самар түүхдээ мөчрийг нь тасалж, мунаар цохидог. Энэ мэтчилэн тухайн модыг гэмтээж, улмаар ургах чадваргүй болгодог. Мөн би дээр хуш модны байгаль дахь үүргийн талаар хэлсэн. Тэгэхээр хушны самрыг түүснээр байгаль орчинд төдий чинээ хохирол учрах юм. Иргэд хууль бусаар самар түүх нь байгальд хортой гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Зөвхөн өнөөдрийн ашгаа бодож, байгаль орчноо хамгаалах үүргээ биелүүлэхгүй байна. Тиймээс иргэдэд байгаль орчноо хайрлан хамгаалах үүргээ биелүүлээрэй гэж уриалмаар байна.

-Жил бүр самрын үнэ нэмэгддэг шүү дээ. Самар худалдаалах үнийг тогтоодог уу. Хаанаас тогтоодог вэ?
-Ер нь жимс, самрын худалдаалах үнийг тухайн орон нутгийн ИТХ-аас тогтоодог. Нэг үгээр хэлбэл, 1000 төгрөгөөр зарах уу, 2000 төгрөгөөр зарах уу гэдгийг ИТХ нь шийддэг гэсэн үг.

-Хушны самрыг хууль бусаар түүж, худалдаалсан иргэн, аж ахуйн нэгжид ямар торгууль ногдуулдаг вэ?
-Ойн тухай хуулийн 47.2.4 дүгээр зүйлд зохих эрхийн бичиггүйгээр ойгоос мод, түлээ бэлтгэсэн, ойн дагалт баялаг ашигласан, түүнчлэн гарал үүслийн гэрчилгээгүйгээр гуалин, шургааг, дүнз, зүсмэл материал, түлээг тээвэрлэсэн, худалдсан, худалдан авсан, эсхүл эрхийн бичигт заасан нөхцөл, болзлыг зөрчиж үйл ажиллагаа явуулсан бол хууль бусаар бэлтгэсэн, тээвэрлэсэн зүйл, олсон орлогыг хурааж, зөрчил гаргасан иргэнийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний, ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний тус тус төгрөгөөр торгоно гэж хуульчилсан.

Тэгэхээр хууль бусаар үйл ажиллагаа явуулбал түүсэн жимс, самраа хураалгана. Ашигласан тээврийн хэрэгслээ хураалгана. Мөн хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээг 5-15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэхүйц мөнгөөр торгуулдаг. Түүнчлэн ой модонд ноцтой хохирол учруулбал экологи, эдийн засгийн үнэлгээ тогтоодог. Хэрвээ үнэлгээ хөдөлмөрийн хөлснөөс дээш хэмжээтэй гарвал эрүүгийн хэрэг үүснэ. Тиймээс захиргааны болон эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг хууль бус үйлдлийг хийхгүй байхыг иргэдээсээ хүсч байна. Иргэд байгалийн баялгийг хуулийн хүрээнд зөв, зохистой ашиглах нь зүйтэй юм. Ойн тухай хуульд иргэн ахуйн хэрэгцээндээ 25 кг самрыг түүж, ашиглах эрхтэй гэж заадаг. Хэрвээ 25 кг-аас дээш гарвал төлбөрөө төлөх ёстой.

-Хууль бусаар самар худалдаалж буй иргэдэд хяналт, шалгалт хийсэн үү?
-Аймаг сум, дүүргүүдэд урьдчилан сэргийлэх удирдамжийн дагуу тодорхой төлөвлөгөөний хүрээнд шалгалт хийгдэж байгаа. Тухайлбал, Төв аймагт зөвшөөрөлгүй самар түүх гэж байсан иргэдийг цагдаагийн байгууллагатай хамтарч буулгасан. Энэ мэтчилэн хяналт, шалгалт хийж, зөрчлүүдийг арилгаж байна.

-Томоохон худалдааны төв болон захуудад худалдаалж байгаа самрын худалдаачдад шалгалт хийсэн үү?
-Үүнд манай дүүргүүдийн мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн байцаагч нар удахгүй шалгалт хийнэ. Хичээлийн шинэ жил эхлэх гэж буйтай холбогдуулан хийгдэх шалгалтад энэ асуудал орсон.

-Гүйцэд боловсроогүй самар хүний биед ямар сөрөг нөлөөтэй вэ. Самар шар өвчин үүсгэдэг гэдэг?
-Түүхий самар давирхай ихтэй байдаг. Бид самрыг гараараа цөмж иддэг шүү дээ. Тэгэхээр давирхайтай самар эрүүл ахуйн талаас нян үүсгэх нөхцлийг бүрдүүлдэг. Учир нь давирхайн дээр эргэн тойрон дахь тоос, шороо наалдана. Түүнийг бид иддэг гэсэн үг. Үүний улмаас шар болон гэдэсний халдварт өвчнүүд үүсэх аюултай. Тиймээс гүйцэд боловсроогүй самар авч идэхгүй байхыг иргэдэд анхааруулж байна. Мөн хууль бусаар самар түүж, байгаль орчноо сөнөөхгүй байх хэрэгтэй.

 

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
Үс засуулвал эд эдлэл идээ ундаа олдоно
Бага зэргийн бороо орно
Энэ онд нийслэлийн хэмжээнд 36 байршилд авто замыг засаж, шинэчилнэ



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Хууль бусаар самар түүвэл нэг сая 250 мянган төгрөгөөр торгоно

Намрын сэрүү орохтой зэрэгцээд хууль бус самрын худалдаалчид ихэсдэг. Хушны самрыг гүйцэд боловсорч гүйцээгүй үед нь түүж, түүхий самар худалдаалах, түүнийг нь авч идэх хүмүүс ч олширлоо. Тиймээс МХЕГ-ын Байгаль орчин, уул уурхайн хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч Ч.Нямдаваагаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
 

-Иргэд зах, худалдааны төв, гудамжинд түүхий самар зарж байна. Хушны самар зарах зөвшөөрлийг хэзээ өгдөг юм бэ?
 -Юуны өмнө хуш модны талаар мэдээлэл өгье. Хуш мод нь Монгол орны ойн ихэнх хувийг эзэлдэг. 25-40 настайдаа боргоцой өгч эхэлдэг бөгөөд 300-400 жил насалдаг нэг төрлийн модлог ургамал юм. Самар ургадаг хушин ойн нийт талбай 683.9 мянган га, нөөц 120.8 сая шоометр байдаг. Энэ нь манай улсын байгалийн ойн талбайн 5.6 хувь, ойн нөөцийн 9.2 хувийг эзэлдэг гэсэн үг. Хушин ой нь усыг зохицуулан хамгаалах, цэвэршүүлэх, хөрсийг элэгдэл эвдрэлээс хамгаалах, уур амьсгалыг зөөлрүүлэх, хүлэмжийн хийг шингээх, амьтан, ургамал, бичил биетний амьдрах тааламжтай орчныг бүрдүүлэх, мөнх цэвдгийг тогтоон барих зэрэг экологийн өндөр ач холбогдолтой.

Мөн ойд амьдардаг олон зүйл амьтан, шувууны үндсэн идэш тэжээлийн нөөцийг бүрдүүлдэг, фитонцид, эфирийн тос их ялгаруулдаг нь орчны агаарыг эрүүлжүүлж цэвэршүүлдгээрээ онцлогтой. Жил бүр хушны самрыг хууль бусаар бэлтгэх асуудал яригддаг. Иргэд хушны самрыг гүйцэт боловсроогүй үед нь түүж, түүнийгээ борлуулж байна. Үүнд манай аймаг, сум, дүүрэг дэх мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн байцаагч, байгаль хамгаалагчид хяналт тавьж, гарсан зөрчлүүдийг таслан зогсоох арга хэмжээ авч  ажилладаг. Гэсэн хэдий ч хушны самрыг хууль бусаар бэлтгэсээр байгаа.

Энэ нь нэг талаараа эрэлт хэрэгцээ байгаагийн шинж юм. Байгалийн бүтээгдэхүүн хямд өртөгтэй, өндөр үнээр худалдаалагддаг учраас иргэд их хэмжээгээр самар түүдэг. Өмнө нь хуулиараа хушны самрыг аравдугаар сарын 15-наас гуравдугаар сарын 15 хүртэлх хугацаанд түүхийг зөвшөөрдөг байсан. Харин сүүлд журам нь шинэчлэгдэж, самрын болцоос хамаарч түүдэг болсон.

-Самар зарах зөвшөөрлийг хэрхэн олгодог вэ?
-Жил бүр тухайн орон нутагт ажиллаж байгаа ойн анги, байгаль хамгаалагч, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны дэргэдэх “Ойн судалгаа хөгжлийн төв” зэрэг байгууллагууд хамтарч  өөрийн нутаг дахь самрын нөөцийг тогтоодог. Нэг үгээр хэлбэл, тухайн жилийн ургацыг тодорхойлж, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яаманд саналаа ирүүлдэг. Тодруулбал, Хөвсгөл аймгийн тэр суманд самрын ургац сайн, тэр суманд муу байгаа учраас түүж болохгүй гэдгийг судалгааны үр дүнгээр гаргаж, яаманд санал гаргадаг юм. Үүний дараа самар түүх газрууд тодорхой болдог.

Ойн тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлд иргэн, ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагад ойн дагалт баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичгийг тухайн ойн анги /байхгүй бол тухайн нутаг дэвсгэрийн байгаль хамгаалагч/ олгоно гэж заасан байдаг. Гэтэл иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууд хугацаанаас нь өмнө самрыг хууль бусаар бэлтгэж, худалдаалдаг. Энэ нь байгаль орчинд маш сөрөг нөлөөтэй.

-Хушны самрыг эрт түүх нь байгаль орчинд ямар сөрөг талтай вэ?
-Мэдээж хэрэг гүйцэд боловсроогүй үр жимсийг түүнэ гэдэг байгаль орчинд ихээхэн халтай. Тухайлбал, иргэд самар түүхдээ мөчрийг нь тасалж, мунаар цохидог. Энэ мэтчилэн тухайн модыг гэмтээж, улмаар ургах чадваргүй болгодог. Мөн би дээр хуш модны байгаль дахь үүргийн талаар хэлсэн. Тэгэхээр хушны самрыг түүснээр байгаль орчинд төдий чинээ хохирол учрах юм. Иргэд хууль бусаар самар түүх нь байгальд хортой гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Зөвхөн өнөөдрийн ашгаа бодож, байгаль орчноо хамгаалах үүргээ биелүүлэхгүй байна. Тиймээс иргэдэд байгаль орчноо хайрлан хамгаалах үүргээ биелүүлээрэй гэж уриалмаар байна.

-Жил бүр самрын үнэ нэмэгддэг шүү дээ. Самар худалдаалах үнийг тогтоодог уу. Хаанаас тогтоодог вэ?
-Ер нь жимс, самрын худалдаалах үнийг тухайн орон нутгийн ИТХ-аас тогтоодог. Нэг үгээр хэлбэл, 1000 төгрөгөөр зарах уу, 2000 төгрөгөөр зарах уу гэдгийг ИТХ нь шийддэг гэсэн үг.

-Хушны самрыг хууль бусаар түүж, худалдаалсан иргэн, аж ахуйн нэгжид ямар торгууль ногдуулдаг вэ?
-Ойн тухай хуулийн 47.2.4 дүгээр зүйлд зохих эрхийн бичиггүйгээр ойгоос мод, түлээ бэлтгэсэн, ойн дагалт баялаг ашигласан, түүнчлэн гарал үүслийн гэрчилгээгүйгээр гуалин, шургааг, дүнз, зүсмэл материал, түлээг тээвэрлэсэн, худалдсан, худалдан авсан, эсхүл эрхийн бичигт заасан нөхцөл, болзлыг зөрчиж үйл ажиллагаа явуулсан бол хууль бусаар бэлтгэсэн, тээвэрлэсэн зүйл, олсон орлогыг хурааж, зөрчил гаргасан иргэнийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний, ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний тус тус төгрөгөөр торгоно гэж хуульчилсан.

Тэгэхээр хууль бусаар үйл ажиллагаа явуулбал түүсэн жимс, самраа хураалгана. Ашигласан тээврийн хэрэгслээ хураалгана. Мөн хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээг 5-15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэхүйц мөнгөөр торгуулдаг. Түүнчлэн ой модонд ноцтой хохирол учруулбал экологи, эдийн засгийн үнэлгээ тогтоодог. Хэрвээ үнэлгээ хөдөлмөрийн хөлснөөс дээш хэмжээтэй гарвал эрүүгийн хэрэг үүснэ. Тиймээс захиргааны болон эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг хууль бус үйлдлийг хийхгүй байхыг иргэдээсээ хүсч байна. Иргэд байгалийн баялгийг хуулийн хүрээнд зөв, зохистой ашиглах нь зүйтэй юм. Ойн тухай хуульд иргэн ахуйн хэрэгцээндээ 25 кг самрыг түүж, ашиглах эрхтэй гэж заадаг. Хэрвээ 25 кг-аас дээш гарвал төлбөрөө төлөх ёстой.

-Хууль бусаар самар худалдаалж буй иргэдэд хяналт, шалгалт хийсэн үү?
-Аймаг сум, дүүргүүдэд урьдчилан сэргийлэх удирдамжийн дагуу тодорхой төлөвлөгөөний хүрээнд шалгалт хийгдэж байгаа. Тухайлбал, Төв аймагт зөвшөөрөлгүй самар түүх гэж байсан иргэдийг цагдаагийн байгууллагатай хамтарч буулгасан. Энэ мэтчилэн хяналт, шалгалт хийж, зөрчлүүдийг арилгаж байна.

-Томоохон худалдааны төв болон захуудад худалдаалж байгаа самрын худалдаачдад шалгалт хийсэн үү?
-Үүнд манай дүүргүүдийн мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн байцаагч нар удахгүй шалгалт хийнэ. Хичээлийн шинэ жил эхлэх гэж буйтай холбогдуулан хийгдэх шалгалтад энэ асуудал орсон.

-Гүйцэд боловсроогүй самар хүний биед ямар сөрөг нөлөөтэй вэ. Самар шар өвчин үүсгэдэг гэдэг?
-Түүхий самар давирхай ихтэй байдаг. Бид самрыг гараараа цөмж иддэг шүү дээ. Тэгэхээр давирхайтай самар эрүүл ахуйн талаас нян үүсгэх нөхцлийг бүрдүүлдэг. Учир нь давирхайн дээр эргэн тойрон дахь тоос, шороо наалдана. Түүнийг бид иддэг гэсэн үг. Үүний улмаас шар болон гэдэсний халдварт өвчнүүд үүсэх аюултай. Тиймээс гүйцэд боловсроогүй самар авч идэхгүй байхыг иргэдэд анхааруулж байна. Мөн хууль бусаар самар түүж, байгаль орчноо сөнөөхгүй байх хэрэгтэй.

 



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Наадам
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Засгийн газар
  • •Үндэсний спорт
  • •Гадаад харилцаа
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Бөхийн төрлүүд
  • •Фото мэдээ
  • •Нийслэл
  • •Яам, Агентлаг
ХУРААХ
С.Насан-Урт: Хэл, соёлынхоо алтан...
Рио-2016 олимпийн шилдэг 10 цэвэр...

Хууль бусаар самар түүвэл нэг сая 250 мянган төгрөгөөр торгоно

Батзаяа 2016-08-16
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
Хууль бусаар самар түүвэл нэг сая 250 мянган төгрөгөөр торгоно

Намрын сэрүү орохтой зэрэгцээд хууль бус самрын худалдаалчид ихэсдэг. Хушны самрыг гүйцэд боловсорч гүйцээгүй үед нь түүж, түүхий самар худалдаалах, түүнийг нь авч идэх хүмүүс ч олширлоо. Тиймээс МХЕГ-ын Байгаль орчин, уул уурхайн хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч Ч.Нямдаваагаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
 

-Иргэд зах, худалдааны төв, гудамжинд түүхий самар зарж байна. Хушны самар зарах зөвшөөрлийг хэзээ өгдөг юм бэ?
 -Юуны өмнө хуш модны талаар мэдээлэл өгье. Хуш мод нь Монгол орны ойн ихэнх хувийг эзэлдэг. 25-40 настайдаа боргоцой өгч эхэлдэг бөгөөд 300-400 жил насалдаг нэг төрлийн модлог ургамал юм. Самар ургадаг хушин ойн нийт талбай 683.9 мянган га, нөөц 120.8 сая шоометр байдаг. Энэ нь манай улсын байгалийн ойн талбайн 5.6 хувь, ойн нөөцийн 9.2 хувийг эзэлдэг гэсэн үг. Хушин ой нь усыг зохицуулан хамгаалах, цэвэршүүлэх, хөрсийг элэгдэл эвдрэлээс хамгаалах, уур амьсгалыг зөөлрүүлэх, хүлэмжийн хийг шингээх, амьтан, ургамал, бичил биетний амьдрах тааламжтай орчныг бүрдүүлэх, мөнх цэвдгийг тогтоон барих зэрэг экологийн өндөр ач холбогдолтой.

Мөн ойд амьдардаг олон зүйл амьтан, шувууны үндсэн идэш тэжээлийн нөөцийг бүрдүүлдэг, фитонцид, эфирийн тос их ялгаруулдаг нь орчны агаарыг эрүүлжүүлж цэвэршүүлдгээрээ онцлогтой. Жил бүр хушны самрыг хууль бусаар бэлтгэх асуудал яригддаг. Иргэд хушны самрыг гүйцэт боловсроогүй үед нь түүж, түүнийгээ борлуулж байна. Үүнд манай аймаг, сум, дүүрэг дэх мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн байцаагч, байгаль хамгаалагчид хяналт тавьж, гарсан зөрчлүүдийг таслан зогсоох арга хэмжээ авч  ажилладаг. Гэсэн хэдий ч хушны самрыг хууль бусаар бэлтгэсээр байгаа.

Энэ нь нэг талаараа эрэлт хэрэгцээ байгаагийн шинж юм. Байгалийн бүтээгдэхүүн хямд өртөгтэй, өндөр үнээр худалдаалагддаг учраас иргэд их хэмжээгээр самар түүдэг. Өмнө нь хуулиараа хушны самрыг аравдугаар сарын 15-наас гуравдугаар сарын 15 хүртэлх хугацаанд түүхийг зөвшөөрдөг байсан. Харин сүүлд журам нь шинэчлэгдэж, самрын болцоос хамаарч түүдэг болсон.

-Самар зарах зөвшөөрлийг хэрхэн олгодог вэ?
-Жил бүр тухайн орон нутагт ажиллаж байгаа ойн анги, байгаль хамгаалагч, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны дэргэдэх “Ойн судалгаа хөгжлийн төв” зэрэг байгууллагууд хамтарч  өөрийн нутаг дахь самрын нөөцийг тогтоодог. Нэг үгээр хэлбэл, тухайн жилийн ургацыг тодорхойлж, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яаманд саналаа ирүүлдэг. Тодруулбал, Хөвсгөл аймгийн тэр суманд самрын ургац сайн, тэр суманд муу байгаа учраас түүж болохгүй гэдгийг судалгааны үр дүнгээр гаргаж, яаманд санал гаргадаг юм. Үүний дараа самар түүх газрууд тодорхой болдог.

Ойн тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлд иргэн, ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагад ойн дагалт баялгийн нөөц ашиглах эрхийн бичгийг тухайн ойн анги /байхгүй бол тухайн нутаг дэвсгэрийн байгаль хамгаалагч/ олгоно гэж заасан байдаг. Гэтэл иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууд хугацаанаас нь өмнө самрыг хууль бусаар бэлтгэж, худалдаалдаг. Энэ нь байгаль орчинд маш сөрөг нөлөөтэй.

-Хушны самрыг эрт түүх нь байгаль орчинд ямар сөрөг талтай вэ?
-Мэдээж хэрэг гүйцэд боловсроогүй үр жимсийг түүнэ гэдэг байгаль орчинд ихээхэн халтай. Тухайлбал, иргэд самар түүхдээ мөчрийг нь тасалж, мунаар цохидог. Энэ мэтчилэн тухайн модыг гэмтээж, улмаар ургах чадваргүй болгодог. Мөн би дээр хуш модны байгаль дахь үүргийн талаар хэлсэн. Тэгэхээр хушны самрыг түүснээр байгаль орчинд төдий чинээ хохирол учрах юм. Иргэд хууль бусаар самар түүх нь байгальд хортой гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Зөвхөн өнөөдрийн ашгаа бодож, байгаль орчноо хамгаалах үүргээ биелүүлэхгүй байна. Тиймээс иргэдэд байгаль орчноо хайрлан хамгаалах үүргээ биелүүлээрэй гэж уриалмаар байна.

-Жил бүр самрын үнэ нэмэгддэг шүү дээ. Самар худалдаалах үнийг тогтоодог уу. Хаанаас тогтоодог вэ?
-Ер нь жимс, самрын худалдаалах үнийг тухайн орон нутгийн ИТХ-аас тогтоодог. Нэг үгээр хэлбэл, 1000 төгрөгөөр зарах уу, 2000 төгрөгөөр зарах уу гэдгийг ИТХ нь шийддэг гэсэн үг.

-Хушны самрыг хууль бусаар түүж, худалдаалсан иргэн, аж ахуйн нэгжид ямар торгууль ногдуулдаг вэ?
-Ойн тухай хуулийн 47.2.4 дүгээр зүйлд зохих эрхийн бичиггүйгээр ойгоос мод, түлээ бэлтгэсэн, ойн дагалт баялаг ашигласан, түүнчлэн гарал үүслийн гэрчилгээгүйгээр гуалин, шургааг, дүнз, зүсмэл материал, түлээг тээвэрлэсэн, худалдсан, худалдан авсан, эсхүл эрхийн бичигт заасан нөхцөл, болзлыг зөрчиж үйл ажиллагаа явуулсан бол хууль бусаар бэлтгэсэн, тээвэрлэсэн зүйл, олсон орлогыг хурааж, зөрчил гаргасан иргэнийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний, ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний тус тус төгрөгөөр торгоно гэж хуульчилсан.

Тэгэхээр хууль бусаар үйл ажиллагаа явуулбал түүсэн жимс, самраа хураалгана. Ашигласан тээврийн хэрэгслээ хураалгана. Мөн хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээг 5-15 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэхүйц мөнгөөр торгуулдаг. Түүнчлэн ой модонд ноцтой хохирол учруулбал экологи, эдийн засгийн үнэлгээ тогтоодог. Хэрвээ үнэлгээ хөдөлмөрийн хөлснөөс дээш хэмжээтэй гарвал эрүүгийн хэрэг үүснэ. Тиймээс захиргааны болон эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг хууль бус үйлдлийг хийхгүй байхыг иргэдээсээ хүсч байна. Иргэд байгалийн баялгийг хуулийн хүрээнд зөв, зохистой ашиглах нь зүйтэй юм. Ойн тухай хуульд иргэн ахуйн хэрэгцээндээ 25 кг самрыг түүж, ашиглах эрхтэй гэж заадаг. Хэрвээ 25 кг-аас дээш гарвал төлбөрөө төлөх ёстой.

-Хууль бусаар самар худалдаалж буй иргэдэд хяналт, шалгалт хийсэн үү?
-Аймаг сум, дүүргүүдэд урьдчилан сэргийлэх удирдамжийн дагуу тодорхой төлөвлөгөөний хүрээнд шалгалт хийгдэж байгаа. Тухайлбал, Төв аймагт зөвшөөрөлгүй самар түүх гэж байсан иргэдийг цагдаагийн байгууллагатай хамтарч буулгасан. Энэ мэтчилэн хяналт, шалгалт хийж, зөрчлүүдийг арилгаж байна.

-Томоохон худалдааны төв болон захуудад худалдаалж байгаа самрын худалдаачдад шалгалт хийсэн үү?
-Үүнд манай дүүргүүдийн мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн байцаагч нар удахгүй шалгалт хийнэ. Хичээлийн шинэ жил эхлэх гэж буйтай холбогдуулан хийгдэх шалгалтад энэ асуудал орсон.

-Гүйцэд боловсроогүй самар хүний биед ямар сөрөг нөлөөтэй вэ. Самар шар өвчин үүсгэдэг гэдэг?
-Түүхий самар давирхай ихтэй байдаг. Бид самрыг гараараа цөмж иддэг шүү дээ. Тэгэхээр давирхайтай самар эрүүл ахуйн талаас нян үүсгэх нөхцлийг бүрдүүлдэг. Учир нь давирхайн дээр эргэн тойрон дахь тоос, шороо наалдана. Түүнийг бид иддэг гэсэн үг. Үүний улмаас шар болон гэдэсний халдварт өвчнүүд үүсэх аюултай. Тиймээс гүйцэд боловсроогүй самар авч идэхгүй байхыг иргэдэд анхааруулж байна. Мөн хууль бусаар самар түүж, байгаль орчноо сөнөөхгүй байх хэрэгтэй.

 

Сэдвүүд : #ММ-ын тодруулга  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
Үс засуулвал эд эдлэл идээ ундаа олдоно
Бага зэргийн бороо орно
Энэ онд нийслэлийн хэмжээнд 36 байршилд авто замыг засаж, шинэчилнэ
МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ

АНХААРУУЛГА:Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд mminfo.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 99998796 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
8 минутын өмнө өмнө

Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ

31 минутын өмнө өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Киргиз Улсад төрийн айлчлал хийнэ

32 минутын өмнө өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Тажикистан Улсад төрийн айлчлал хийнэ

45 минутын өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг хасагдах шатанд Казакстаны багтай тоглоно

48 минутын өмнө өмнө

Үс засуулвал эд эдлэл идээ ундаа олдоно

53 минутын өмнө өмнө

Бага зэргийн бороо орно

16 цагийн өмнө өмнө

Энэ онд нийслэлийн хэмжээнд 36 байршилд авто замыг засаж, шинэчилнэ

22 цагийн өмнө өмнө

"Aqua garden" орон сууцны төсөл авто зам сэтэлж ухан барилгынхаа цахилгааныг татаж байсан зөрчлийг арилгууллаа

23 цагийн өмнө өмнө

"Тарагны дараа зарим хүүхдүүдийн гэдэс өвдсөн, дотор муухайрсан зэрэг шинж тэмдэгтэй хүүхдүүд үзүүлсэн"

1 өдрийн өмнө өмнө

Энэ сарын 20-ноос халуун ус хязгаарлах байршил

1 өдрийн өмнө өмнө

Баяр, амралтын өдрүүдэд гол, нуурын усанд зургаа нь хүүхэд амь насаа алдсан байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Үс засуулвал идээ ундаа элбэг олдоно

1 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 29-31 хэм дулаан байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Эмэгтэй шигшээ Күүкийн арлуудын багийг хожиж, хэсгээсээ хоёрдугаар байраар гарлаа

1 өдрийн өмнө өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Гашуунсухайт–Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын бүтээн байгуулалт үргэлжилж байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Наадмын өдрүүдэд наршилтаас сэргийлээрэй

1 өдрийн өмнө өмнө

Г.Занданшатар: Эрчим хүчний салбар өртөг зардлаа бууруулж, үр ашгаа нэмэгдүүлсний дараа үнэ тарифын асуудлыг ярих ёстой

1 өдрийн өмнө өмнө

Эмэгтэй шигшээ баг хэсгийн сүүлийн тоглолтоо Күүкийн арлуудын багтай хийнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Өнөөдрөөс дараах замыг хоёр хоног хааж шинэчилнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Энэ онд хот, нийтийн аж ахуйн салбарт 301 тусгай зориулалтын машин механизмаар парк шинэчлэлт хийнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Ч.Ундрам: Миний зүгээс энэхүү ажилд нэмэлт санал, өөрчлөлт оруулаагүй

2 өдрийн өмнө өмнө

Зургаан цагаан мэнгэтэй улаан нохой өдөр

2 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 28-30 хэм дулаан байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг Ираны багт хожигдлоо

2025-07-15 өмнө

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар тусгай олимпыг бүх талаар дэмжихээ илэрхийллээ

2025-07-15 өмнө

Уяачдын наадмын үеэр Үндэсний их баяр наадмын түрүү, үзүүр болон шөвгөрсөн бөхчүүдэд бай шагналыг нь гардууллаа

2025-07-15 өмнө

128 бөхийн сорьцыг Германд шинжлүүлнэ

2025-07-15 өмнө

Сагсан бөмбөгийн эмэгтэй баг хоёр дахь тоглолтоо Ираны багтай хийнэ

2025-07-15 өмнө

Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна

САНАЛ БОЛГОХ
2025-07-11 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2025-07-11 өмнө

Хоёр хар мэнгэтэй цагаагчин могой өдөр

2025-07-12 өмнө

Ж.Энхжаргалан: Иргэд нь наадам харах биш дарга харах гэж ирдэг болоод удаж байна

2025-07-12 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 30-32 хэм дулаан байна

2025-07-11 өмнө

Шилдэг бүтээлүүдэд Төрийн шагнал хүртээлээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн 9 хөлт Их цагаан тугийг цэнгүүллээ

2025-07-11 өмнө

Жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд цэцэг өргөж, Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүллээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн далбааны өдөрт зориулсан Цэргийн хүндэтгэлийн ёслол боллоо

2025-07-14 өмнө

Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ

2025-07-14 өмнө

Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ

2025-07-14 өмнө

“Багахангай-Хөшигийн хөндий” чиглэлийн салбар төмөр зам барих ажлын явцтай танилцлаа

2025-07-14 өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарын төрийн айлчлал өндөрлөлөө

2025-07-14 өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-07-12 өмнө

У.Хүрэлсүх: Хархорум хотын бүтээн байгуулалтыг албан ёсоор эхлүүллээ

2025-07-14 өмнө

Үс засуулвал сайн нөхөртэй нөхөрлөнө

2025-07-15 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2025-07-15 өмнө

Долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр

2025-07-14 өмнө

Н.Нандинхүслэн 19 оноог авч эхний хожлоо байгууллаа

2025-07-15 өмнө

Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна

2025-07-14 өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хурдан морины унаач хүүхдүүдэд баяр хүргэж бэлэг гардуулав

2025-07-14 өмнө

Улсын баяр наадмын Үндэсний бөхийн барилдаанд Улсын начин Энхтүвшингийн Батмагнай түрүүллээ

2025-07-15 өмнө

Сагсан бөмбөгийн эмэгтэй баг хоёр дахь тоглолтоо Ираны багтай хийнэ

2025-07-15 өмнө

Уяачдын наадмын үеэр Үндэсний их баяр наадмын түрүү, үзүүр болон шөвгөрсөн бөхчүүдэд бай шагналыг нь гардууллаа

2025-07-14 өмнө

Монгол Улсын начин, харцага цолны болзол хангасан бөхчүүдэд цол олголоо

2025-07-15 өмнө

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар тусгай олимпыг бүх талаар дэмжихээ илэрхийллээ

2 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг Ираны багт хожигдлоо

2025-07-15 өмнө

128 бөхийн сорьцыг Германд шинжлүүлнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Зургаан цагаан мэнгэтэй улаан нохой өдөр

2 өдрийн өмнө өмнө

Ч.Ундрам: Миний зүгээс энэхүү ажилд нэмэлт санал, өөрчлөлт оруулаагүй

2 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 28-30 хэм дулаан байна

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.