• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



С.Насан-Урт: Хэл, соёлынхоо алтан цулбуурыг чанга атгасан улс тогтвортой хөгждөг

Ийн өгүүлж суугаа эрхэм бол Өвөрмонголын Их сургуулийн багш, хэл шинжлэлийн ухааны доктор, профессор С. Насан-Урт гуай. Түүнийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдаж буй “Олон улсын монголч эрдэмтний XI их хуралд” оролцож байх үеэр уулзаж ярилцлаа. 
 
-Та бол дэлхийд танигдсан монголч эрдэмтэн.  Дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн шавь нар, хамтран зүтгэгчид нь  Насаа багш аа хэмээн  тохой өргөн амар мэндийг тань  эрж байгааг харахад сайхан байлаа.  Энд хүрэлцэн ирсэн эрдэмтэн мэргэдийг  бүгдийг нь таньж, мэдэж байна уу?
 
-Юун түрүүнд өвөг дээдсийнхээ өлгий нутагт хүрэлцэн ирж,  сэрүүн тунгалаг агаараар нь амьсгалж, хөх тэнгэр дор нь алхалж, эрдэмтэн нөхөдтэйгөө, шавь нартайгаа   уулзан учирч, сэтгэлийнхээ үгийг хэлэлцэн,  өнгөрсөн хугацаанд хэн юу бүтээж, туурвив, хэнээс ямар шинэ санаа оноо гарав гэдгийг чихээрээ дуулж, бие сэтгэлээрээ мэдэрч байгаадаа талархаад ханашгүй сууна. Үнэн хэрэгтээ надад болон миний найз нөхдөд ийм сайхан боломжийг  хэн олгов гэвэл Монголын төр.  Монгол Улсын Ерөнхийлөгч энэхүү их хурлыг өөрийн ивээл дор зохион байгуулж, монголч эрдэмтдийн дуу хоолой,  байр суурийг сонсоно гэдэг ухаантай хүний шинж шүү. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар болон  холбогдох байгууллагууд, манай Хэл шинжлэлийн хүрээлэнгийнхэн  маш сайн зохион байгуулж байгаа юм байна. Энд би өөрийн багштайгаа хүрэлцэн ирсэн. Багш маань цаг гаруйн өмнө Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржоос төрийн дээд шагнал болох “Алтан гадас” одонг хүртлээ.   Багш маань энэ жил 86 хүрч буй.  Энэ мэтчилэн баярт мөч давхцсан  олон сайхан үйл явдал давхацсан үйл явдлын гэрч болоод зогсч байна, ах нь.  Нөгөөтэйгүүр, монголч эрдэмтэд маань өнгөрсөн хугацаанд өөр өөрийн ажилладаг салбартаа их зүйлийг хийжээ.   Манай сургуулийн болоод Өвөрмонголд аж төрж буй монголч эрдэмтдийн тухайд  ч  судалгаа, шинжилгээний бүтээл арвинтай байгаагаа зориуд тэмдэглэн хэлэхийг хүсч байна.
 
-“...Хэчнээн ч удаа хуралдаж болно. Хамгийн гол нь үр дүн” хэмээн Германаас ирсэн монголч эрдэмтэн Оливер Корф сэтгэгдлээ хуваалцаж байсан. Таны тээж ирсэн зорилго биелэх магадлал хэдэн хувьтай байна?
 
- Хэдийгээр  Өвөрмонголоос ирсэн, монгол гарал угсаатай эрдэмтэн  гэлээ ч  би Хятад улсын төлөөлөгч. Хятадын эрдэмтэн судлаач.  Дэлхий ертөнц цаг хугацаатай  уралдан хөгжиж байна. Ялангуяа, цахим ертөнц. Ийм цаг үед  монгол хэл соёлыг хэрхэн яаж үр хойчдоо өвлүүлэн үлдээх вэ, даяаршиж буй дэлхий ертөнцөд яаж  авч явах вэ,   дэлхий нийтийн  хүртээл болгох вэ гэх тухайд Монгол Улсыг сонирхон судалдаг эрдэмтэн судлаачид төдийгүй  дэлхий даяар тархан суурьшсан монгол хүн бүр юу хийх ёстой талаар дуугарч, байр сууриа илэрхийлэн үзэл бодлоо нэгтгэх нь дамжиггүй  Тэр  утгаар нь   Монгол Улс энэ удаагийн их хурлынхаа чиглэлийг “Монгол Улс ба тогтвортой хөгжил” хэмээн тодорхойлсон буй за.  Салбар хуралдаануудын онцлог ч үүн рүү чиглэж байгаа бололтой. Үнэндээ аливаа улсын хөгжил тогтвортой байхын эх үндэс нь эх хэл, соёлын алтан цулбуурыг хэр чанга атгахаас шалтгаалдаг.  Миний тухайд монгол хэлийг компьютерт оруулах  төсөл дээр өнгөрсөн зууны 80-аад оноос  ажиллаж байна.   Ингэж ажиллахдаа би технологийн дэвшлийг ашиглаад монгол хэл соёлоо дэлхий нийтийн хүртээл болгох боломжийг монголчууд алдах учиргүй хэмээн санааширч явдаг даа.  Их хуралд илтгэл тавьж буй эрдэмтдийн байр суурь, чиг хандлага, хүсэл мөрөөдөл нь ч надтай ижил байгаа нь анзаарагдлаа. Энэ их сайн хэрэг.
 
-Би таныг саналаа. Та их тайлбар толийг бүтээлцсэн гадны цөөн эрдэмтдийн нэг шүү дээ.
 
-Баярлалаа.  Тийм ээ, 2010 онд  Шинжлэх ухааны академи Хэл зохиолын хүрээлэн хамтран хэрэгжүүлсэн “Их тайлбар толь” тө­сөл дээр ажиллаж,  тэрхүү толь бич­гийг Монгол Улсын Ерөнхийлөг­чийн Тамгын газарт хүлээлгэж өгөх үеэр байлцсан. 
 
-Монгол хэл, соёл маань  цагийн салхинд “элэгдэж” өнөө үетэй золгохдоо олон талаар  гээгдсэн байдаг. Харин өвөрмонголчуудыг хэл, соёлоо хамгийн сайн манаж ирсэн ард түмэн гэцгээдэг.   Хоёр орны харилцаа сайжирсан эхний жилүүдэд бид та бүхний хэлийг сайн ойлгодоггүй байсан. Харин эдүгээ бид та нарын хэл аялгуугаар ярих бус та бүхэн бидэнд уусч орчин цагийн үгийг  өдөр тутамдаа ашиглаад зогсохгүй бидний аялгаар ярьж байгаа.  Энэ эмгэнэл үү, эсвэл дэвшил үү?
 
-Монголчууд өвөрмонголчуудыг өвөг дээдсийнхээ өв соёл, ёс заншлыг авч үлдэж чадсан хэмээн дүгнэдэг юм.  Үнэндээ бас тийм биш.  Өвөрмонголчууд цаг хугацааны эрхшээлд автан маш олон үнэт өв соёлоо  алдсан шүү дээ.  Монголчууд харин биднийг бодвол монгол хэл соёлоо биднээс илүү авч явж чадаж байгаа.  Жишээ нь, мал маллах монгол ухаан байна.  Бэлчээр ус, сүү, цагаан идээгээ боловсруулах гээд л.  Өнөөдөр манай нутагт таван хошуу малаа нэрлээд яс үеийг нь зөв нэрлэж тоолох хүүхэд тун цөөн. Харин Ар Монголын хөдөөд аж төрж буй малчны хүүхэд бүр үүнийг мэднэ, чадна.  Бүх зүйл сайн муу хоёр талтай шүү дээ.  Нөгөөтэйгүүр, БНХАУ-ын Засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр  өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэх олон арга хэмжээг авч буйг би хэлэхийг хүсч байна.  
 
-Өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэх тухайд таны оруулж буй хувь нэмэр?
 
- Би XIII зуунаас  хойших  үеийн  хөшөө дурсгал, бичгийн өв соёлыг цахимжуулах эх бэлтгэлийн  ажлыг хариуцан ажилладаг. Үүний зэрэгцээ монгол хэл, соёлоор магистр, докторын зэрэг горилж буй оюутнуудад хичээл заадаг. Одоогийн байдлаар, миний шавь нараас тав нь доктор болсон.   Мөн монгол хэлний цахимын сан бүрдүүлэлтийг санаачилсан. Эдүгээ төсөл хэрэгжиж буй. Шавь нарын  гурав нь  сан бүрдүүлэх хэсгийг хариуцан  ажиллаж байгаа. Дашрамд сонирхуулахад,  өдөр тутмын бүхий л  сониныг цахимжуулж, сан бүрдүүлсэн.  Одоо 1921 оноос хойших хуулийг цахимжуулах төсөл хэрэгжиж буй. “Халх журам” –аас авахуулаад Чингэс хааны үеийн хуулийн эхийг ч бэлдэх болно.   Энэ бүх  хөдөлмөр зүтгэлийг минь Монголын төр өндрөөр үнэлж, Соёлын тэргүүний ажилтан цол тэмдэг, “Найрамдал” одонгоор шагнасан. 
 
-Та ямархан хувь тохиолоор  монгол хэл, өв соёлтой холбогдов?
 
-Би бол ядуу, тарчиг малчин өвгөн, эмгэн хоёрын голомтод мэндэлсэн хүний орь ганц хүү.  Хэдийгээр миний эцэг эх хоёр бичиг үсэг тайлагдаагүй хүмүүс байсан ч хүү намайгаа идэхээ шингэлж, дээлээ нимгэлж байж боловсрол эзэмшүүлсэн буянтай буурлууд.  Би дөнгөж таван настайдаа хөршөөрөө үсэг заалгаж, бичиг үсэг тайлагдсан. Дараа нь хошууны сургуульд суусан.  Манай амьдрал маш тарчиг. Аргал хомоол зарж гэмээнэ сургуульд сурах зардлынхаа мөнгийг олдог байлаа.  Дээд сургуульд орсны хойно сайн багш нартай учирсан, би азтай хүн. Тэд маань л намайг хүний зэрэгтэй авч явсаар өнөөдөртэй золгуулсан ачтанууд.  Бас нэг аз тохиосон зүйл гэвэл би Хятадын соёлын хувьсгалын дараа дээд сургуульд элссэн анхны оюутнуудын нэг.
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, өвөлжилтийн асуудлаар Албан даалгавар гарлаа
“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!
Орон сууцны зээлийн тооцооллыг хэрхэн тооцоолуур хэрхэн хийх вэ
Ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөрт орон сууц барьцаалах боломжтой юу?



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



С.Насан-Урт: Хэл, соёлынхоо алтан цулбуурыг чанга атгасан улс тогтвортой хөгждөг

Ийн өгүүлж суугаа эрхэм бол Өвөрмонголын Их сургуулийн багш, хэл шинжлэлийн ухааны доктор, профессор С. Насан-Урт гуай. Түүнийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдаж буй “Олон улсын монголч эрдэмтний XI их хуралд” оролцож байх үеэр уулзаж ярилцлаа. 
 
-Та бол дэлхийд танигдсан монголч эрдэмтэн.  Дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн шавь нар, хамтран зүтгэгчид нь  Насаа багш аа хэмээн  тохой өргөн амар мэндийг тань  эрж байгааг харахад сайхан байлаа.  Энд хүрэлцэн ирсэн эрдэмтэн мэргэдийг  бүгдийг нь таньж, мэдэж байна уу?
 
-Юун түрүүнд өвөг дээдсийнхээ өлгий нутагт хүрэлцэн ирж,  сэрүүн тунгалаг агаараар нь амьсгалж, хөх тэнгэр дор нь алхалж, эрдэмтэн нөхөдтэйгөө, шавь нартайгаа   уулзан учирч, сэтгэлийнхээ үгийг хэлэлцэн,  өнгөрсөн хугацаанд хэн юу бүтээж, туурвив, хэнээс ямар шинэ санаа оноо гарав гэдгийг чихээрээ дуулж, бие сэтгэлээрээ мэдэрч байгаадаа талархаад ханашгүй сууна. Үнэн хэрэгтээ надад болон миний найз нөхдөд ийм сайхан боломжийг  хэн олгов гэвэл Монголын төр.  Монгол Улсын Ерөнхийлөгч энэхүү их хурлыг өөрийн ивээл дор зохион байгуулж, монголч эрдэмтдийн дуу хоолой,  байр суурийг сонсоно гэдэг ухаантай хүний шинж шүү. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар болон  холбогдох байгууллагууд, манай Хэл шинжлэлийн хүрээлэнгийнхэн  маш сайн зохион байгуулж байгаа юм байна. Энд би өөрийн багштайгаа хүрэлцэн ирсэн. Багш маань цаг гаруйн өмнө Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржоос төрийн дээд шагнал болох “Алтан гадас” одонг хүртлээ.   Багш маань энэ жил 86 хүрч буй.  Энэ мэтчилэн баярт мөч давхцсан  олон сайхан үйл явдал давхацсан үйл явдлын гэрч болоод зогсч байна, ах нь.  Нөгөөтэйгүүр, монголч эрдэмтэд маань өнгөрсөн хугацаанд өөр өөрийн ажилладаг салбартаа их зүйлийг хийжээ.   Манай сургуулийн болоод Өвөрмонголд аж төрж буй монголч эрдэмтдийн тухайд  ч  судалгаа, шинжилгээний бүтээл арвинтай байгаагаа зориуд тэмдэглэн хэлэхийг хүсч байна.
 
-“...Хэчнээн ч удаа хуралдаж болно. Хамгийн гол нь үр дүн” хэмээн Германаас ирсэн монголч эрдэмтэн Оливер Корф сэтгэгдлээ хуваалцаж байсан. Таны тээж ирсэн зорилго биелэх магадлал хэдэн хувьтай байна?
 
- Хэдийгээр  Өвөрмонголоос ирсэн, монгол гарал угсаатай эрдэмтэн  гэлээ ч  би Хятад улсын төлөөлөгч. Хятадын эрдэмтэн судлаач.  Дэлхий ертөнц цаг хугацаатай  уралдан хөгжиж байна. Ялангуяа, цахим ертөнц. Ийм цаг үед  монгол хэл соёлыг хэрхэн яаж үр хойчдоо өвлүүлэн үлдээх вэ, даяаршиж буй дэлхий ертөнцөд яаж  авч явах вэ,   дэлхий нийтийн  хүртээл болгох вэ гэх тухайд Монгол Улсыг сонирхон судалдаг эрдэмтэн судлаачид төдийгүй  дэлхий даяар тархан суурьшсан монгол хүн бүр юу хийх ёстой талаар дуугарч, байр сууриа илэрхийлэн үзэл бодлоо нэгтгэх нь дамжиггүй  Тэр  утгаар нь   Монгол Улс энэ удаагийн их хурлынхаа чиглэлийг “Монгол Улс ба тогтвортой хөгжил” хэмээн тодорхойлсон буй за.  Салбар хуралдаануудын онцлог ч үүн рүү чиглэж байгаа бололтой. Үнэндээ аливаа улсын хөгжил тогтвортой байхын эх үндэс нь эх хэл, соёлын алтан цулбуурыг хэр чанга атгахаас шалтгаалдаг.  Миний тухайд монгол хэлийг компьютерт оруулах  төсөл дээр өнгөрсөн зууны 80-аад оноос  ажиллаж байна.   Ингэж ажиллахдаа би технологийн дэвшлийг ашиглаад монгол хэл соёлоо дэлхий нийтийн хүртээл болгох боломжийг монголчууд алдах учиргүй хэмээн санааширч явдаг даа.  Их хуралд илтгэл тавьж буй эрдэмтдийн байр суурь, чиг хандлага, хүсэл мөрөөдөл нь ч надтай ижил байгаа нь анзаарагдлаа. Энэ их сайн хэрэг.
 
-Би таныг саналаа. Та их тайлбар толийг бүтээлцсэн гадны цөөн эрдэмтдийн нэг шүү дээ.
 
-Баярлалаа.  Тийм ээ, 2010 онд  Шинжлэх ухааны академи Хэл зохиолын хүрээлэн хамтран хэрэгжүүлсэн “Их тайлбар толь” тө­сөл дээр ажиллаж,  тэрхүү толь бич­гийг Монгол Улсын Ерөнхийлөг­чийн Тамгын газарт хүлээлгэж өгөх үеэр байлцсан. 
 
-Монгол хэл, соёл маань  цагийн салхинд “элэгдэж” өнөө үетэй золгохдоо олон талаар  гээгдсэн байдаг. Харин өвөрмонголчуудыг хэл, соёлоо хамгийн сайн манаж ирсэн ард түмэн гэцгээдэг.   Хоёр орны харилцаа сайжирсан эхний жилүүдэд бид та бүхний хэлийг сайн ойлгодоггүй байсан. Харин эдүгээ бид та нарын хэл аялгуугаар ярих бус та бүхэн бидэнд уусч орчин цагийн үгийг  өдөр тутамдаа ашиглаад зогсохгүй бидний аялгаар ярьж байгаа.  Энэ эмгэнэл үү, эсвэл дэвшил үү?
 
-Монголчууд өвөрмонголчуудыг өвөг дээдсийнхээ өв соёл, ёс заншлыг авч үлдэж чадсан хэмээн дүгнэдэг юм.  Үнэндээ бас тийм биш.  Өвөрмонголчууд цаг хугацааны эрхшээлд автан маш олон үнэт өв соёлоо  алдсан шүү дээ.  Монголчууд харин биднийг бодвол монгол хэл соёлоо биднээс илүү авч явж чадаж байгаа.  Жишээ нь, мал маллах монгол ухаан байна.  Бэлчээр ус, сүү, цагаан идээгээ боловсруулах гээд л.  Өнөөдөр манай нутагт таван хошуу малаа нэрлээд яс үеийг нь зөв нэрлэж тоолох хүүхэд тун цөөн. Харин Ар Монголын хөдөөд аж төрж буй малчны хүүхэд бүр үүнийг мэднэ, чадна.  Бүх зүйл сайн муу хоёр талтай шүү дээ.  Нөгөөтэйгүүр, БНХАУ-ын Засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр  өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэх олон арга хэмжээг авч буйг би хэлэхийг хүсч байна.  
 
-Өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэх тухайд таны оруулж буй хувь нэмэр?
 
- Би XIII зуунаас  хойших  үеийн  хөшөө дурсгал, бичгийн өв соёлыг цахимжуулах эх бэлтгэлийн  ажлыг хариуцан ажилладаг. Үүний зэрэгцээ монгол хэл, соёлоор магистр, докторын зэрэг горилж буй оюутнуудад хичээл заадаг. Одоогийн байдлаар, миний шавь нараас тав нь доктор болсон.   Мөн монгол хэлний цахимын сан бүрдүүлэлтийг санаачилсан. Эдүгээ төсөл хэрэгжиж буй. Шавь нарын  гурав нь  сан бүрдүүлэх хэсгийг хариуцан  ажиллаж байгаа. Дашрамд сонирхуулахад,  өдөр тутмын бүхий л  сониныг цахимжуулж, сан бүрдүүлсэн.  Одоо 1921 оноос хойших хуулийг цахимжуулах төсөл хэрэгжиж буй. “Халх журам” –аас авахуулаад Чингэс хааны үеийн хуулийн эхийг ч бэлдэх болно.   Энэ бүх  хөдөлмөр зүтгэлийг минь Монголын төр өндрөөр үнэлж, Соёлын тэргүүний ажилтан цол тэмдэг, “Найрамдал” одонгоор шагнасан. 
 
-Та ямархан хувь тохиолоор  монгол хэл, өв соёлтой холбогдов?
 
-Би бол ядуу, тарчиг малчин өвгөн, эмгэн хоёрын голомтод мэндэлсэн хүний орь ганц хүү.  Хэдийгээр миний эцэг эх хоёр бичиг үсэг тайлагдаагүй хүмүүс байсан ч хүү намайгаа идэхээ шингэлж, дээлээ нимгэлж байж боловсрол эзэмшүүлсэн буянтай буурлууд.  Би дөнгөж таван настайдаа хөршөөрөө үсэг заалгаж, бичиг үсэг тайлагдсан. Дараа нь хошууны сургуульд суусан.  Манай амьдрал маш тарчиг. Аргал хомоол зарж гэмээнэ сургуульд сурах зардлынхаа мөнгийг олдог байлаа.  Дээд сургуульд орсны хойно сайн багш нартай учирсан, би азтай хүн. Тэд маань л намайг хүний зэрэгтэй авч явсаар өнөөдөртэй золгуулсан ачтанууд.  Бас нэг аз тохиосон зүйл гэвэл би Хятадын соёлын хувьсгалын дараа дээд сургуульд элссэн анхны оюутнуудын нэг.


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Засгийн газар
  • •Нийслэл
  • •Нийтлэл
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Чуулган
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Гадаад харилцаа
  • •Халуун сэдэв
  • •Эрүүл мэнд
  • •Сурвалжлага
  • •Байнгын хороо
  • •Уул уурхай
  • •Гэмт хэрэг
  • •Ярилцлага
  • •Сэрэмжлүүлэг
ХУРААХ
АНУ, Туркийн харилцаа...
Хууль бусаар самар түүвэл нэг...

С.Насан-Урт: Хэл, соёлынхоо алтан цулбуурыг чанга атгасан улс тогтвортой хөгждөг

Чулуунцэцэг 2016-08-16
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
С.Насан-Урт: Хэл, соёлынхоо алтан цулбуурыг чанга атгасан улс тогтвортой хөгждөг
Ийн өгүүлж суугаа эрхэм бол Өвөрмонголын Их сургуулийн багш, хэл шинжлэлийн ухааны доктор, профессор С. Насан-Урт гуай. Түүнийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдаж буй “Олон улсын монголч эрдэмтний XI их хуралд” оролцож байх үеэр уулзаж ярилцлаа. 
 
-Та бол дэлхийд танигдсан монголч эрдэмтэн.  Дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн шавь нар, хамтран зүтгэгчид нь  Насаа багш аа хэмээн  тохой өргөн амар мэндийг тань  эрж байгааг харахад сайхан байлаа.  Энд хүрэлцэн ирсэн эрдэмтэн мэргэдийг  бүгдийг нь таньж, мэдэж байна уу?
 
-Юун түрүүнд өвөг дээдсийнхээ өлгий нутагт хүрэлцэн ирж,  сэрүүн тунгалаг агаараар нь амьсгалж, хөх тэнгэр дор нь алхалж, эрдэмтэн нөхөдтэйгөө, шавь нартайгаа   уулзан учирч, сэтгэлийнхээ үгийг хэлэлцэн,  өнгөрсөн хугацаанд хэн юу бүтээж, туурвив, хэнээс ямар шинэ санаа оноо гарав гэдгийг чихээрээ дуулж, бие сэтгэлээрээ мэдэрч байгаадаа талархаад ханашгүй сууна. Үнэн хэрэгтээ надад болон миний найз нөхдөд ийм сайхан боломжийг  хэн олгов гэвэл Монголын төр.  Монгол Улсын Ерөнхийлөгч энэхүү их хурлыг өөрийн ивээл дор зохион байгуулж, монголч эрдэмтдийн дуу хоолой,  байр суурийг сонсоно гэдэг ухаантай хүний шинж шүү. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар болон  холбогдох байгууллагууд, манай Хэл шинжлэлийн хүрээлэнгийнхэн  маш сайн зохион байгуулж байгаа юм байна. Энд би өөрийн багштайгаа хүрэлцэн ирсэн. Багш маань цаг гаруйн өмнө Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржоос төрийн дээд шагнал болох “Алтан гадас” одонг хүртлээ.   Багш маань энэ жил 86 хүрч буй.  Энэ мэтчилэн баярт мөч давхцсан  олон сайхан үйл явдал давхацсан үйл явдлын гэрч болоод зогсч байна, ах нь.  Нөгөөтэйгүүр, монголч эрдэмтэд маань өнгөрсөн хугацаанд өөр өөрийн ажилладаг салбартаа их зүйлийг хийжээ.   Манай сургуулийн болоод Өвөрмонголд аж төрж буй монголч эрдэмтдийн тухайд  ч  судалгаа, шинжилгээний бүтээл арвинтай байгаагаа зориуд тэмдэглэн хэлэхийг хүсч байна.
 
-“...Хэчнээн ч удаа хуралдаж болно. Хамгийн гол нь үр дүн” хэмээн Германаас ирсэн монголч эрдэмтэн Оливер Корф сэтгэгдлээ хуваалцаж байсан. Таны тээж ирсэн зорилго биелэх магадлал хэдэн хувьтай байна?
 
- Хэдийгээр  Өвөрмонголоос ирсэн, монгол гарал угсаатай эрдэмтэн  гэлээ ч  би Хятад улсын төлөөлөгч. Хятадын эрдэмтэн судлаач.  Дэлхий ертөнц цаг хугацаатай  уралдан хөгжиж байна. Ялангуяа, цахим ертөнц. Ийм цаг үед  монгол хэл соёлыг хэрхэн яаж үр хойчдоо өвлүүлэн үлдээх вэ, даяаршиж буй дэлхий ертөнцөд яаж  авч явах вэ,   дэлхий нийтийн  хүртээл болгох вэ гэх тухайд Монгол Улсыг сонирхон судалдаг эрдэмтэн судлаачид төдийгүй  дэлхий даяар тархан суурьшсан монгол хүн бүр юу хийх ёстой талаар дуугарч, байр сууриа илэрхийлэн үзэл бодлоо нэгтгэх нь дамжиггүй  Тэр  утгаар нь   Монгол Улс энэ удаагийн их хурлынхаа чиглэлийг “Монгол Улс ба тогтвортой хөгжил” хэмээн тодорхойлсон буй за.  Салбар хуралдаануудын онцлог ч үүн рүү чиглэж байгаа бололтой. Үнэндээ аливаа улсын хөгжил тогтвортой байхын эх үндэс нь эх хэл, соёлын алтан цулбуурыг хэр чанга атгахаас шалтгаалдаг.  Миний тухайд монгол хэлийг компьютерт оруулах  төсөл дээр өнгөрсөн зууны 80-аад оноос  ажиллаж байна.   Ингэж ажиллахдаа би технологийн дэвшлийг ашиглаад монгол хэл соёлоо дэлхий нийтийн хүртээл болгох боломжийг монголчууд алдах учиргүй хэмээн санааширч явдаг даа.  Их хуралд илтгэл тавьж буй эрдэмтдийн байр суурь, чиг хандлага, хүсэл мөрөөдөл нь ч надтай ижил байгаа нь анзаарагдлаа. Энэ их сайн хэрэг.
 
-Би таныг саналаа. Та их тайлбар толийг бүтээлцсэн гадны цөөн эрдэмтдийн нэг шүү дээ.
 
-Баярлалаа.  Тийм ээ, 2010 онд  Шинжлэх ухааны академи Хэл зохиолын хүрээлэн хамтран хэрэгжүүлсэн “Их тайлбар толь” тө­сөл дээр ажиллаж,  тэрхүү толь бич­гийг Монгол Улсын Ерөнхийлөг­чийн Тамгын газарт хүлээлгэж өгөх үеэр байлцсан. 
 
-Монгол хэл, соёл маань  цагийн салхинд “элэгдэж” өнөө үетэй золгохдоо олон талаар  гээгдсэн байдаг. Харин өвөрмонголчуудыг хэл, соёлоо хамгийн сайн манаж ирсэн ард түмэн гэцгээдэг.   Хоёр орны харилцаа сайжирсан эхний жилүүдэд бид та бүхний хэлийг сайн ойлгодоггүй байсан. Харин эдүгээ бид та нарын хэл аялгуугаар ярих бус та бүхэн бидэнд уусч орчин цагийн үгийг  өдөр тутамдаа ашиглаад зогсохгүй бидний аялгаар ярьж байгаа.  Энэ эмгэнэл үү, эсвэл дэвшил үү?
 
-Монголчууд өвөрмонголчуудыг өвөг дээдсийнхээ өв соёл, ёс заншлыг авч үлдэж чадсан хэмээн дүгнэдэг юм.  Үнэндээ бас тийм биш.  Өвөрмонголчууд цаг хугацааны эрхшээлд автан маш олон үнэт өв соёлоо  алдсан шүү дээ.  Монголчууд харин биднийг бодвол монгол хэл соёлоо биднээс илүү авч явж чадаж байгаа.  Жишээ нь, мал маллах монгол ухаан байна.  Бэлчээр ус, сүү, цагаан идээгээ боловсруулах гээд л.  Өнөөдөр манай нутагт таван хошуу малаа нэрлээд яс үеийг нь зөв нэрлэж тоолох хүүхэд тун цөөн. Харин Ар Монголын хөдөөд аж төрж буй малчны хүүхэд бүр үүнийг мэднэ, чадна.  Бүх зүйл сайн муу хоёр талтай шүү дээ.  Нөгөөтэйгүүр, БНХАУ-ын Засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр  өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэх олон арга хэмжээг авч буйг би хэлэхийг хүсч байна.  
 
-Өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэх тухайд таны оруулж буй хувь нэмэр?
 
- Би XIII зуунаас  хойших  үеийн  хөшөө дурсгал, бичгийн өв соёлыг цахимжуулах эх бэлтгэлийн  ажлыг хариуцан ажилладаг. Үүний зэрэгцээ монгол хэл, соёлоор магистр, докторын зэрэг горилж буй оюутнуудад хичээл заадаг. Одоогийн байдлаар, миний шавь нараас тав нь доктор болсон.   Мөн монгол хэлний цахимын сан бүрдүүлэлтийг санаачилсан. Эдүгээ төсөл хэрэгжиж буй. Шавь нарын  гурав нь  сан бүрдүүлэх хэсгийг хариуцан  ажиллаж байгаа. Дашрамд сонирхуулахад,  өдөр тутмын бүхий л  сониныг цахимжуулж, сан бүрдүүлсэн.  Одоо 1921 оноос хойших хуулийг цахимжуулах төсөл хэрэгжиж буй. “Халх журам” –аас авахуулаад Чингэс хааны үеийн хуулийн эхийг ч бэлдэх болно.   Энэ бүх  хөдөлмөр зүтгэлийг минь Монголын төр өндрөөр үнэлж, Соёлын тэргүүний ажилтан цол тэмдэг, “Найрамдал” одонгоор шагнасан. 
 
-Та ямархан хувь тохиолоор  монгол хэл, өв соёлтой холбогдов?
 
-Би бол ядуу, тарчиг малчин өвгөн, эмгэн хоёрын голомтод мэндэлсэн хүний орь ганц хүү.  Хэдийгээр миний эцэг эх хоёр бичиг үсэг тайлагдаагүй хүмүүс байсан ч хүү намайгаа идэхээ шингэлж, дээлээ нимгэлж байж боловсрол эзэмшүүлсэн буянтай буурлууд.  Би дөнгөж таван настайдаа хөршөөрөө үсэг заалгаж, бичиг үсэг тайлагдсан. Дараа нь хошууны сургуульд суусан.  Манай амьдрал маш тарчиг. Аргал хомоол зарж гэмээнэ сургуульд сурах зардлынхаа мөнгийг олдог байлаа.  Дээд сургуульд орсны хойно сайн багш нартай учирсан, би азтай хүн. Тэд маань л намайг хүний зэрэгтэй авч явсаар өнөөдөртэй золгуулсан ачтанууд.  Бас нэг аз тохиосон зүйл гэвэл би Хятадын соёлын хувьсгалын дараа дээд сургуульд элссэн анхны оюутнуудын нэг.
Сэдвүүд : #Ярилцлага  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, өвөлжилтийн асуудлаар Албан даалгавар гарлаа
“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!
Орон сууцны зээлийн тооцооллыг хэрхэн тооцоолуур хэрхэн хийх вэ
Ипотекийн зээлийн урьдчилгаа төлбөрт орон сууц барьцаалах боломжтой юу?
МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ

АНХААРУУЛГА:Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд mminfo.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 99998796 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдэл үлдээх
  • Цагаар
  • Таалагдсан
  • Цагаар
    • Цагаар
    • Таалагдсан

Сэтгэгдэл байхгүй байна.
ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
6 цагийн өмнө өмнө

“Үл таних этгээд дүүг минь зөрж өнгөрөхдөө хутгалсан байна”

9 цагийн өмнө өмнө

Л.Оюун-Эрдэнийн орлогыг АТГ-аас “тайлбарлах”-д 18 хоног үлдлээ

9 цагийн өмнө өмнө

Алтны шороон ордыг биш үндсэн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулна

9 цагийн өмнө өмнө

Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцүүлчих гишүүн алга уу?

9 цагийн өмнө өмнө

Есөн улаан мэнгэтэй хөх нохой өдөр

9 цагийн өмнө өмнө

Дуу цахилгаантай бага зэргийн аадар бороо орно

1 өдрийн өмнө өмнө

Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?

1 өдрийн өмнө өмнө

“Ганц очноос ноцсон аюул”

1 өдрийн өмнө өмнө

Үндэсний шигшээ багийн тамирчдад орон сууцны батламж гардууллаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Авто зогсоолын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхдээ оршин суугчдын саналыг авах нь зүйтэй

1 өдрийн өмнө өмнө

У.Өнөрцэцэг: “Саруул” захын хойно гарааш буулгаж, тохижуулж байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Багшийн дээдийн уулзвараас Бөхийн өргөө хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Г.Занданшатан ОХУ-ын Байгалийн нөөц, Экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, өвөлжилтийн асуудлаар Албан даалгавар гарлаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Шигшээ багийн тамирчдад Ерөнхий сайдын нэрэмжит шагнал гардууллаа

1 өдрийн өмнө өмнө

2024 оны төсвийн гүйцэтгэлийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв

1 өдрийн өмнө өмнө

Хүний эрхийг зөрчсөн дүрэм журам гаргахгүй байх эрх зүйн орчныг бий болголоо

1 өдрийн өмнө өмнө

Засгийн газрын агентлаг, төрийн өмчит үйлдвэрийн газар, компанийн чиг үүрэг, бүтэц, орон тоог цөөлнө

1 өдрийн өмнө өмнө

Баруун бүсийн эрчим хүчний есөн компанийг нэгтгэж дөрөв болголоо

1 өдрийн өмнө өмнө

Цахилгаан хязгаарлах газрууд /2025.07.03/

1 өдрийн өмнө өмнө

Үс засуулвал нас уртасна

1 өдрийн өмнө өмнө

Өдөртөө 23-25 хэм дулаан байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Боловсролын хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ

2 өдрийн өмнө өмнө

Тамирчид болон дасгалжуулагчид цол, медаль хүртээлээ

2 өдрийн өмнө өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, шинэчилнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

ТЭЦ-5 төслийн түншлэгчийг сонгох шалгаруулалтад дотоод, гадаадын 8 ААН оролцлоо

2 өдрийн өмнө өмнө

МҮХАҮТ-д шилжүүлснээр төрийн дарамт, хүнд суртал буурна гэдгийг онцоллоо

2 өдрийн өмнө өмнө

Ерөнхий сайд суурин төлөөлөгчийн газруудын тэргүүн нартай уулзлаа

2 өдрийн өмнө өмнө

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

2 өдрийн өмнө өмнө

Г.Занданшатар Ерөнхий сайд учраас засаг нь “зодоон”-оос хол байж чадна

САНАЛ БОЛГОХ
2025-06-27 өмнө

"ТЭЦ-III"-ын арын уулзварыг хааж, борооны ус зайлуулах шугам хоолой угсарна

2025-06-27 өмнө

Нарны зам дагуу зөвшөөрөлгүй ажил гүйцэтгэж буй компани явган хүний зам эвдсэн зөрчлийг арилгууллаа

2025-06-27 өмнө

П.Наранбаярыг татуулаад оронд нь Л.Энх-Амгалан очих уу?

2025-06-27 өмнө

Долоон улаан мэнгэтэй улаагчин туулай өдөр

2025-06-27 өмнө

“Дүнжингарав” худалдааны төвийн авто замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ

2025-06-27 өмнө

Бороо орохгүй, 30-32 хэм дулаан байна

2025-06-27 өмнө

Г.Занданшатар “Рио Тинто”-гийн Зэсийн группийн захирал Жаксоныг хүлээн авав

2025-06-30 өмнө

Задгай төсөв, зангидсан эрсдлээр угтуулсан Г.Занданшатар ба Засаг

2025-06-30 өмнө

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хасын хүлэгүүд” багийнхныг хүлээн авч уулзлаа

2025-06-30 өмнө

Зайсангийн гүүрний зорчих хөдөлгөөнийг өнөө өглөө 7 цагт нээлээ

2025-06-27 өмнө

Чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд /25-06-27/

2025-06-30 өмнө

"ДЦС-4"-Наадамчдын замыг Эрчим хүчний гудамжтай холбосон замыг хааж, шинэчилнэ

2025-06-30 өмнө

Өдөртөө 24-26 хэм дулаан байна

2025-07-01 өмнө

Ахмадууд хөнгөлөлттэй үнээр үйлчлүүлж болох АМРАЛТ, СУВИЛЛУУД

2025-06-30 өмнө

Үс засуулвал эд, мал арвижна

2025-06-30 өмнө

Даншиг наадамд түрүүлж шөвгөрсөн бөхчүүдийн бай шагналыг гардууллаа

2025-06-29 өмнө

Нийслэлийн өдөр, даншиг наадамд түрүүлж, айрагдсан морьдын бай, шагналыг гардууллаа

2025-07-01 өмнө

“Эхлэл брэнд” ХХК-д 3150 ам.метр газрыг эзэмшүүлэх гэрчилгээг гардууллаа

2025-07-01 өмнө

Нархан хотхоноос “Home Plaza” хүртэл явган хүний замыг өргөтгөн, стандартад нийцүүлнэ

2025-06-30 өмнө

Дүнжингарав худалдааны төвийн авто замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ

2025-07-01 өмнө

Үс засуулбал өнгө зүс сайжирна

2025-07-01 өмнө

АН-ынхан “.Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн арай даварч байна” гэжээ

2025-07-01 өмнө

Өдөртөө 29-31 хэм дулаан байна

2025-06-30 өмнө

Соёмботой хөшөөнөөс урагш Ривер гарден хотхон хүртэл саадгүй зорчиход орц, гарц гаргах асуудлаар зөвшилцөнө

2025-07-01 өмнө

Цахилгаан хязгаарлах газрууд /2025.07.01/

2025-06-30 өмнө

Л.Оюун-Эрдэнэ: Ерөнхий сайдтайгаа баг болж ажиллаарай, сүнс чинь засаг дээрээ байх ёстой шүү

2 өдрийн өмнө өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, шинэчилнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

ТЭЦ-5 төслийн түншлэгчийг сонгох шалгаруулалтад дотоод, гадаадын 8 ААН оролцлоо

2025-06-30 өмнө

Энэ Засгийн газрын эдийн засгийн гол ачааг Эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням үүрнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

“Оюу толгой” төсөл нууцад орох уу?!

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.