Өмгөөлөгч Ц.Монголтой уулзаж, цаг үеийн зарим асуудлаар цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Саяхан танай Шинэ намын Их хурал болох үед та индэр дээрээс “Би хуульч өмгөөлөгч хүний хувьд олон жилийн турш МАНАН бүлэглэл, “Хонгил”ын хэлмэгдэл, дарангуйлалтай холбоотой олон асуудлаар хохирогчдыг хамгаалж өмгөөлөл хийж ирсэн. Элбэгдорж гэдэг хүн төрийн тэргүүнд гарч ирснээсээ хойш хуулийн байгууллагыг улс төрөөс буюу өөрөөсөө хараат байдалд оруулж, хуулийг гажуудуулж, хүмүүсийг хэлмэгдүүлж, төрийн өмчийн үйлдвэрүүдийг өөрийн хамтрагчидтай хамтран булааж авдаг  байсан тухай дурдсан. Мөн “Ачит-Ихт” ХХК, түүний хувь эзэмшигчийн талаар худал мэдээ тарааж байгааг би хүлээн зөвшөөрөхгүй ээ. “Ачит-Ихт” компанитай Элбэгдорж гэдэг хүн ямар ч хамааралгүй  бөгөөд тус компанийг хуулийн байгууллагаар шалгаж шийдтэл “овоолгыг  булааж авсан” гэдэг ташаа хандлагыг эсэргүүцэж байна” гэж хэлсэн. Та үүндээ итгэлтэй байна уу?

-Итгэлтэй байна. Ямартаа л би намын Их хурлын индэр дээрээс хэлэх вэ дээ. Би анхнаасаа “Ачит-Ихт” компанид хууль  зүйн туслалцаа үзүүлж эхлэхийнхээ өмнө энэ компанийн талаар судалж үзээд, Элбэгдорж гэдэг хүнтэй огт хамаараалгүй  гэдэгт итгэл үнэмшилтэй болсон учраас эрх зүйн туслалцаа үзүүлэхээр болсон. Энэ компани Төсвөөс нэг ч төгрөгийн санхүүжилт авалгүй, Хөгжлийн банк, бондын мөнгөнөөс зооглочихолгүй, дотоод, гадаадын банк, хөрөнгө оруулагчаас арилжааны хүүтэй зээл авч, үлдсэн санхүүжилтээ бүтээгдэхүүн худалдаалах гэрээгээр шийдсэн үндэсний компани юм байна лээ. Миний хувьд  энэ компанийн бодит мэдээлэлд илүү ойр байгаа.

-Сүүлийн үед тус компанийг Эрдэнэт үйлдвэрт өгөх байсан 34 хувиа өгөөгүй, роялти 2 хувь өгч байгаа нь Эрдэнэтийг хохироосон байж болзошгүй  гэх хардлага яваад байна. Та энэ талаар юу хэлэх вэ?

- Баримт түшиж ярья. Бүх баримтууд нь энэ байна. Энэ баримтуудыг сонинд нийтлэх нь их чухал. Иргэд үнэнийг олж мэдэг л дээ. Эхлээд 2010 онд Эрдэнэт үйлдвэрийн балансын гадуурхи овоолгыг түшиглэн зэсийн үйлдвэр байгуулж,  34 хувийг үйлдвэр баригдсаны дараа Эрдэнэ үйлдвэр эзэмших  гэрээ хийсэн юм билээ. Ингэхдээ үйлдвэр барих бүх санхүүжилт, ашиггүй бол хүлээх эрсдэлийг “Ачит-Ихт” ХХК дангаар хариуцахаар гэрээнд заасан.Тэгээд үйлдвэрийг 4 жилийн хугацаанд барьж дуусах үедээ “Ачит-Ихт” ХХК 2014.08.08-ны өдөр 1/154 дугаартай албан тоотоор “Хамтран ажиллах үйл ажиллагааны чиглэл, санал, гэрээний төсөл”-өө Эрдэнэт үйлдвэрт хүргүүлсэн байдаг. Энэхүү бичиг баримтанд:  2010 оны гэрээг дүгнэх, Эрдэнэт үйлдвэр нь 2010 оны гэрээнд заасан “Ачит-Ихт” ХХК-ийн салбар-үйлдвэрийн дүрмийн санд хөрөнгөө оруулахгүйгээр хувьцааны 34 хувийг шууд эзэмших, ТУЗ-д төлөөллөө томилох зэрэг саналыг тодорхой зааж 13 хуудас материал орос, монгол хэл дээр хүргүүлжээ.

    Эрдэнэт үйлдвэр “Ачит-Ихт” ХХК-ийн ирүүлсэн дээрх саналыг судалж шийдвэрлэхээр 11 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг томилсон байх ба ажлын хэсэг нь 2014.10.06-нд дүгнэлт гаргаж, ажлын хэсгийн 11 гишүүн, үйлдвэрлэл эрхэлсэн орлогч нь гарын үсгээ зурж баталгаажуулсан байна. Ажлын хэсгийн дүгнэлт нь 15 хуудас бөгөөд үйлдвэрийн холбогдох ажлын албадын саналыг авсан, хамтран ажиллах ямар хэлбэр сонгох талаар дүн шинжилгээ хийж, дүгнэлт гаргаж байжээ. Дүгнэлтэд: Эдийн засгийн өндөр эрсдэлтэй, Эрдэнэт үйлдвэр эрсдэлийг хамтарч үүрэх шаардлагагүй, технологийн үзүүлэлтийн эрсдэлийг хамтарч үүрэх шаардлагагүй, татварын эрсдэлд оруулж болзошгүй, үйлдвэр хувь эзэмшиж орох шаардлагагүй, “Ачит-Ихт” ХХК-тай болон “Зэс эрдэнийн хувь” ХХК-иудтай иргэний хуулийн дагуу ажил үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ байгуулан ажиллах нь зүйтэй, ТЭЗҮ нь эдийн засгийн үр ашгийн тооцоолол бодит бус “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК-д бодит үр ашиг муу, эрсдэлтэй төсөл гэж дүгнэж байна гэжээ. Энэ нь Эрдэнэт үйлдвэр нь “Ачит-Ихт” ХХК-ийн санал болгосон 34 хувиас татгалзах үндэслэл болсон бололтой. Тухайн үед 2 талын харилцаж байсан албаны бичиг баримтаас үзвэл “Ачит-Ихт” ХХК нь гэрээний үүргээ шударгаар, зохих ёсоор биелүүлж ирсэн нь баталгаатай нотлогдож байна.

- Ерөнхий сайд асан Н. Алтанхуяг “Ачит-Ихт” ХХК болон Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн хооронд 2015 онд байгуулагдсан Гэрээг “зөвхөн 2 хүн гарын үсэг зурсан гэрээ, иймд Овоолгыг луйвардсан” гэж олон нийтэд мэдэгдээд байгаа шүү дээ”?

-Харин тийм үнэхээр хоёр хүн сэм гарын үсэг зурсан бол мэдээж луйврын гэрээ гэж хэн ч ойлгож дургүйцнэ. Миний мэдэх танилууд маань бүгд л үүнд итгэж, “Ийм байж болохгүй, чи яагаад ийм заваан юм өмгөөлөх гээд байгаа юм, нэрээ бодооч” гэх мэт зүйл ярих болсон. Би тэдэнд “Үгүй, тийм биш наад гэрээнд чинь бүх дарга нар нь гарын үсгээ зурсан байгаа гээд л гэрээг нь харуулаад л сууж байна.

Үнэндээ, 2015 онд талуудын хооронд хийсэн гэрээнд “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК-ийн 6 эрх бүхий дарга нар бүгдээрээ гарын үсэг зурж баталгаажуулсан нь энэ байна. Тэгэхлээр Н.Алтанхуяг гэрээний арын хуудсан дахь 5 даргын гарын үсэг бүхий хэсгийг олон нийтэд харуулахгүй, орхигдуулж байгаа нь санаатай үйлдэл, гүтгэлэг мөн. Эсхүл хэн нэг нь түүнд уг гэрээг өгөхдөө арын хуудсыг нь салгаж аваад өгсөн юм болов уу? Бүү мэд. Илтэд үнэн баримтыг ингэж гуйвуулж, бусдыг улайн цайм  харлуулж арай болохгүй биз дээ? Энэ гэрээг бүхэлд нь сониндоо нийтлээрэй. Хүмүүс үзэж хараг, ойлгог.

-Та энэ компанийг Ц.Элбэгдоржтой ямар ч хамааралгүй гэж бүр намынхаа их хурлын индэр дээрээс хэлсэн. Гадуур хүмүүс хамаатай л гээд байх юм. Хэнд нь итгэх вэ?

-Чи компанийн бүх нотлох баримтыг нь нүдээр үзэж судалсан хуульч, ашиг сонирхлын зөрчилтэй этгээдээс бүрэн бус ташаа мэдээлэл аваад, түүнийгээ “үнэн” мэтээр ард олон нийтэд худал мэдээлэл хүргэж байгаа улстөрч хоёрын хэнд нь итгэх вэ?

-Хуульчид нь итгэнэ.

-За яахав, өөрөө энэ баримтыг харчихаад л “хуульчид итгэнэ” гэж байгаа байх аа. Олон нийтийн дунд улстөрчийн ярьсан худал зүйлд их итгэж, төөрөгдсөн хүн маш их байна. “Ачит-Ихт” ХХК нь Ц. Элбэгдоржтой ямар ч хамааралгүй, тэнд түүний үнэр ч байхгүй. Би МАНАН бүлэглэлийн золиос болсон, олон арван иргэн, зарим нэг компанийг өмгөөлсөн. Тухайлбал: “Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэрийг “Хонгил”-оор оруулж, үйл ажиллагааг нь  санаатайгаар зогсоож, бүх компьютер, санхүүгийн баримтыг хурааж, удирдлагыг нь бүгдийг нь барьж хорьсон. Би үүний эсрэг өмгөөлөгчөөр ажилласан, хүмүүсийг бүгдийг нь Шүүх цагаатгасан боловч, харамсалтай нь “Хөтөл” гэх  улсын үйлдвэр дампуурч, дэргэд нь гэрээгээр барьж байсан хувийн үйлдвэрт бүх лиценз нь шилжсэн. Тэгэхээр Эрдэнэтийн 49 хувь, Хөтөл, төмөрлөгийн үйлдвэр, Багануурын тусгай зөвшөөрөл зэргийг энэ хүний багтдаг бүлэглэл авсан болох нь одоо тодорхой болоод байгааг надаар хэлүүлэлтгүй бүгд мэдэж байгаа. Иймд энэ хонгилын гэх гажуудлыг хурдан засах, Прокурорын дэргэдэх мөрдөн байцаах албыг сэргээх замаар дахин “шинэ хонгил” үүсэхгүй байх тогтолцоог нэн яаралтай авч хэрэгжүүлэх ёстой.

Ер нь Ц.Элбэгдорж энэ үйлдвэртэй хамаатай байсан бол би лав энэ үйлдвэрийг өмгөөлөхгүй, миний мэргэжлийн ёс зүйнд нийцэхгүй байх байсан. “Ачит-Ихт” ч гэсэн тэр олон сая долларын хүүтэй зээл авахгүй, зээл төлнө гэж зовохгүй, харин ч хүүгүй мөнгөөр, бондын мөнгөөр ч юм уу бариулах байсан байлгүй дээ. Энэ компани олон бэрхшээл зовлон туулж, мөнгөгүй үйлээ үзэж байж гаднаас зээл олсон, үндэсний томоохон хөрөнгө оруулагчид бүгд л эрсдэлтэй гэж хамтран ажиллах саналаас татгалзаж байсан зэрэг нь үнэний нотолгоо биш үү.

-Яагаад ийм худал ташаа мэдээлэл хүмүүс яриад явдаг юм бэ. Та юу гэж бодож байна вэ?

-Нэгд, “Ачит-Ихт” компанийнхний ч буруу байна. Бид хууль зөрчсөн нэг ч юм хийгээгүй, үнэнээр явбал үхэр тэргээр туулай гүйцнэ гэж дуугүй явсаар байгаад ийм байдалд хүрч байгаа юм. Худал үгийг мянга давтвал үнэн болдог гэдэг л болоод байна. Гэхдээ энэ компанийн талаар 1-2 хүн л худал гэхэд дэндүү худал мэдээллийг тарааж байгаа нь харамсалтай. Энэ хүмүүсийг хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулахаар хандсан байгаа. Хоёрт, Улс төрийн атаа жөтөө байна. Зарим улстөрчид үндэсний хөрөнгө оруулалттай, хаягдлыг баялаг болгон экспортонд бүтээгдэхүүнээ гаргадаг компаниа ингэж үндэслэлгүйгээр ад үзэх нь зохисгүй. Харин ч хайрлан хамгаалмаар, дэмжмээр санагддаг. Гуравт, Ачит-Ихт” ХХК-иас сайн дураараа халагдсаныхаа маргааш асар их хэмжээний мөнгө нэхэмжилчихээд, орой нь бусдад буруу мэдээлэл тараагаад явж байгаа хүн байгаа.  Одоогоор тэдэнд үнэнийг олж мэдээд уучлал гуйх, худал мэдээлэлдээ няцаалт хийх хугацаа олгомоор байна.

-“Ачит-Ихт” ХХК-д гадаадын хөрөнгө оруулалт байгаа юу?

-Байхгүй, цэвэр үндэсний компани. П.Цагааны гавьяа бол үйлдвэр барих хөрөнгө оруулалт зогсож хямрал нүүрлэх үед зарим хөрөнгө оруулагч нь Хятадын хөрөнгө оруулагч иргэнд шилжүүлэх гэсний эсрэг зогсож, бүх эрсдэлийг өөртөө үүрэн, уг төслийг авч үлдсэнд байгаа юм. Анхны зээл олгогч нь хамтран ажиллахаас татгалзаж, төсөл дампуурах эрсдэл үүсэх үед тэрээр үйлдвэрт зээл олдоогүй бол, төсөл нь бүтэлгүйтсэн бол асар их хэмжээний өрөнд орохоо мэдэж байсан боловч гадныханд уг төслийг өгөөгүй.  Манай гадаадын хөрөнгө оруулалтын хууль, эрх зүйн орчин Монгол Улсад, монголчуудад ашиггүй учраас энэ овоолго гадныханд шилжсэн бол бидэнд юу ч үлдэхгүй л байх байсан. Гэхдээ баялгийг зөөх хуулийн цоорхой байгаа боловч Монголд хөрөнгө оруулсан, Монголын баялгийг түшиглэн боловсруулах үйлдвэр барих, шатахуун үйлдвэрлэх, Дулааны цахилгаан станц барих гэсэн Япон, Тайланд, Герман зэрэг улс орны шударга хөрөнгө оруулагч зарим компаниуд байгаад би баярладаг. Харамсалтай нь манай гаж тогтолцоо, авлигач түшмэдийн гар харсан, хувиа хичээсэн хяналтгүй орчин тэдний сайн үйлсэд саад болсоор л..Энэ компанийн хувьцаа эзэмшигчид олсон ашгаасаа нийгмийн том төсөл, тухайлбал, өвөл зунгүй ажилладаг хоккейн ордон бариулж байгааг мэдээд баярлаж байлаа. Нээгдвэл эсгий гутлаа өмсөөд, канкигаа зүүгээд очмоор санагдсан. Багадаа бид нар мөсөн дээр л гулгадаг байсан  даа. Ийм хэрэгтэй ач буянтай ажил хийдэг хүмүүсийг МАНАН-гийн эсрэг тэмцэл нэрээр хэлмэгдүүлэхийг би хууль ч хүний хувьд хэзээ ч зөвшөөрөхгүй. Ачтаныг бачтан болгож болохгүй биз дээ.

-Та худлаа гүтгэж байгаа хүмүүсийн талаар, тэдэнд хандаж  хэлэх зүйл байна уу

-Алга аа, бодит үнэн нотлох баримтыг олж үзээд уучлал гуйгаасай л гэж найдаж байна. Харин, МАНАН бүлэглэлтэй тэмцэж байгаа УИХ-ын гишүүн 5 залуу маань оргүй мэдээлэлд хууртахгүй байх, тэмцлийн хүрээнд бусдын оргүй мэдээлэлд үнэмшиж гэмгүй нэгнийг гэмтэн болгож, баялаг бүтээгч компаниа хэлмэгдүүлэхээс зайлсхийх ухаантай, хянамгай байж, долоо хэмжиж нэг огтлох зарчмыг барьж нотлох баримтанд түлгуурлан ажиллаарай гэж захимаар байна. Саараар яривал нэг нутаг, сайнаар яривал хамаатан нутгийн дүү нартаа үндэслэлгүй, худал гүтгэлгээ зогсоо гэж хэлмээр байна. Буруу зөрүү юм яриад байгаа хүмүүсийг би нутгархаж өмгөөлж хамгаалахгүй ээ, зарчмын юм зарчмаараа л явах ёстой.

-Танаас нэг зүйл нэмж асууя. П.Цагаан нарын хэдэн хүн солонгос иргэнийг залилж их хэмжээний доллар авсан гэх хэрэг шалгагдаж байгаа юм билээ. Та энэ талаар мэдэх үү?

-П.Цагаан тэр хэрэгт холбоогүй учраас хохирогчийн хувиар шалгуулахаар хуулийн байгууллагад хандаад байгаа юм билээ.

Эрдэнэт үйлдвэрийн ажлын хэсгээс "Ачит Ихт" ХХК-ийн санал болгосон 34 хувиас татгалзаж буй шалтгаанаа бичсэн дүгнэлт

Дээрх ажлын хэсгийн шийдвэрийн дагуу шинэчилсэн гэрээнд хоёр биш зургаан албан тушаалтан гарын үсэг зурсан байна